Tło promieniowania naturalnego w Tatrach

Korzystając z urlopu postanowiłem zmierzyć tło promieniowania naturalnego w Tatrach. Zabrałem więc na wyjazd dozymetr Radiatex MRD-2 z uwagi na jego funkcję logowania pomiaru oraz małą masę i wymiary. Wziąłem też sygnalizator PM-1401, ale nie używałem go zbyt często. 

Tło naturalne w Tatrach zależy od podłoża skalnego - Tatry Zachodnie zbudowane są głównie z wapieni, zaś Wysokie - z granitów, zatem tam wzrost mocy dawki będzie wyraźniejszy. Pomiary prowadziłem zarówno w marszu (okresowe skoki do 0.28 µSv/h), jak również na dłuższych postojach, gdzie włączałem tryb logowania pomiaru co 1 minutę. Dla porównania wykonałem też pomiar na kwaterze, zostawiając dozymetr na całą noc z logowaniem co 10 minut. Wyniki przedstawiały się następująco:

• Ul. Brzozowa, 580 minut, zakres 0,09-0,24, średnia 0,16
• Polana Strążyska (1020-1060  m n.p.m.), 15 minut, zakres 0,09-0,25, średnia 0,16
• Czerwona Przełęcz (1301 m n.p.m.), 16 minut, zakres 0,1-0,27, średnia 0,17
• Schronisko na Hali Ornak (1100 m n.p.m.), 33 minuty, zakres 0, 1-0,27, średnia 0,13
• Hotel górski Kalatówki (1198 m n.p.m.), 12 minut, zakres 0,11-0,25, średnia 0,17
• Schronisko na Hali Kondratowej (1335 m n.p.m.),  28 minut, zakres 0,1-0,22, średnia 0,14
• Kasprowy Wierch (1987 m n.p.m.), 10 minut, zakres 0,08-0,24, średnia 0,19
• Zakopane, Krupówki, 18 minut, 0,06-0,26, średnia 0,15
• Zakopane, Równia Krupowa, 26 minut, 0,08-0,24, średnia 0.15
• Średnia wszystkich pomiarów 0.15

Dla porównania:

• Kraków, Dworzec PKS, 10 minut, 0,08-0,24, średnia 0.14
• Warszawa, Wola, 80 minut, 0,04-0,2, średnia 0,10

Na mapie wygląda to następująco:

Oczywiście mam świadomość braków metodologicznych w moich pomiarach, jak np. niejednakowa liczba pomiarów zapisywanych w różnych miejscach, zależna od czasu postoju, pomiar w marszu, pomiar w budynkach, pomiar przez względnie krótki czas itp. Niestety warunki zarówno pogodowe, jak i sama specyfika turystyki górskiej uniemożliwiły dłuższe i dokładniejsze pomiary, zatem prezentowane wyniki mają charakter jedynie orientacyjny.

 ***

W Dolinie Białego znajduje się sztolnia, gdzie po II wojnie prowadzono poszukiwania uranu na potrzeby radzieckiego programu atomowego (ściślej - dwie, druga oddalona od szlaku). Wejście do sztolni jest zamknięte, a pomiar z zewnątrz nie wykazał aktywności powyżej poziomu tła w Tatrach (choć pomiary w górze doliny wskazywały do 0.28µSv/h):

Sztolnia z zewnątrz.

Chodnik sztolni - widok przez kraty.

Pomiar na zewnątrz sztolni.

Zejście z Czerwonej Przełęczy do Dol. Białego:

Kasprowy Wierch - chwilowy skok do 0.32 µSv/h:

A przy zejściu nawet 0,34:

Mapa geologiczna Tatr w Muzeum Tatrzańskim:

I mapa rozkładu mocy dawki promieniowania gamma w Polsce:

Jak widać, rejon Tatr nieznacznie odbiega od reszty kraju, natomiast w porównaniu z okolicami Kowar wzrost tła jest praktycznie pomijalny. Różnice w poziomie tła naturalnego wynikają z budowy geologicznej i nie mają żadnego wpływu na zdrowie. Jako ciekawostkę warto wspomnieć o miejscach (Kerala w Indiach, Ramsar w Iranie), gdzie tło jest setki i tysiące razy wyższe niż w Polsce - a nie stwierdzono tam zwiększonej zachorowalności na choroby nowotworowe, przeciwnie mieszkańcy odznaczają się długowiecznością. Dla odmiany, bardzo niskie tło jest w... Radomiu - na poziomie 0.04-0.08 µSv/h (Warszawa 0.10-0.12).