Urządzenie kontrolno-załadowcze DP-23p

Urządzenie to znajdowało się na wyposażeniu Armii Czerwonej oraz Ludowego Wojska Polskiego od lat 50. do 60. Umożliwiało ładowanie dozymetrów optycznych DKP-50 i DS-50, a także odczyt dozymetrów DS-50. Dozymetry te działały na zasadzie kondensatora, stopniowo rozładowywanego pod wpływem promieniowania. Wspomniane dwa modele różniły się sposobem odczytu. DKP-50 odczytywało się, patrząc przez dozymetr na źródło światła - soczewka powiększała obraz wskazówki i skali o zakresie od 2 do 50 R z podziałką co 2 R. Z kolei dozymetry DS-50 odczytywało się w urządzeniu DP-23p, odczyt bezpośredni nie był możliwy. 

Dozymetr indywidualny DS-50.

Dozymetry DS-50 miały mniejsze samorozładowanie - w ciągu 24 godzin wynosiło ono 3 %, zaś dla dozymetrów DKP-50 - 8 %, różnica jest więc znaczna. W komplecie urządzenia DP-23p znajdowało się 150 dozymetrów DS-50, pakowanych w skrzynkach po 50 i numerowanych kolejno z numeracją ciągłą przez wszystkie skrzynki, oraz 50 dozymetrów DKP-50 w osobnej skrzynce. Całość, wraz z urządzeniem, ważyła 22 kg i transportowana była w specjalnej skrzyni:

U góry bakelitowa skrzynka z dozymetrami DKP-50, u dołu 3 skrzynki z DS-50.

Według niepotwierdzonych informacji dozymetry bez odczytu bezpośredniego (DS-50) wydawano szeregowym, natomiast z odczytem bezpośrednim - oficerom. Jeżeli ktoś mógłby zweryfikować tą informację, proszę o kontakt.

Samo urządzenie zasilane jest z jednego ogniwa S-2 1.5 V, które w radiometrach DP-11 B pełni funkcję ogniwa żarzenia, a także stosowane jest w telefonach polowych i innych sprzętach z tamtych lat. Przy uruchamianiu nie radzę stosować zasilaczy sieciowych na napięcie 1.5 V, gdyż zwykle dają napięcie nieco wyższe, co utrudnia regulację miernika, a nawet może go uszkodzić. Lepiej podpiąć pojedynczą baterię R-20 (D) w odpowiednim koszyku lub użyć zasilacza laboratoryjnego z dokładną regulacją.

Miernik wykonano w standardzie bryzgoszczelnym, wszystkie połączenia mają gumowe uszczelki, a otwory osłaniane są przez nakrętki.

Aby uruchomić przyrząd, należy po podłączeniu baterii przekręcić pokrętło na pozycję "zasil.", a następnie wyregulować napięcie zasilania, obracając śrubokrętem wkręt, ukryty pod nakrętką z napisem "reg. zasil". Wskazówka powinna znaleźć się na pierwszej podziałce z prawej na skali miernika. 

Aby załadować dozymetr DS-50, należy przestawić pokrętło na pozycję "ładowanie" i pokrętłem "regulacja ładowania" umieścić wskazówkę na pierwszej podziałce z prawej strony skali. Wówczas możemy włożyć dozymetr do gniazda i lekko docisnąć, a zostanie naładowany napięciem 95 V względem obudowy. Jakby ktoś chciał poczytać oryginalną rosyjską instrukcję - jest na forum RHBZ, niestety by zobaczyć niektóre pliki, trzeba się zarejestrować [LINK]

Odczyt przeprowadzamy w pozycji "pomiar", po włożeniu dozymetru do gniazda "pomiar". Przy dozymetrach DKP-50 należy przestawić pokrętło na pozycję DKP-50 i zaświecić latarką w okienko z przodu skrzynki miernika, a następnie pokrętłem "nastawianie skali" ustawić nić kwarcową dozymetru na pozycję "0". Latarka znajdowała się w zestawie miernika, oczywiście w słoneczny dzień wystarczyło skierować miernik ku światłu:

Nie jest zbyt wygodne trzymanie latarki przy korpusie miernika i jednoczesne zerowanie dozymetru. Producent mógł umieścić w przyrządzie żaróweczkę podświetlającą gniazdo ładowania, jak później zrobiono to w nowszych pulpitach załadowczych i rentgenoradiometrach z funkcją ładowania dozymetrów optycznych:

Urządzenie to bardzo rzadko pojawia się na rynku wtórnym, przynajmniej w Polsce. Czasami można kupić zestawy dozymetrów indywidualnych, choć częściej DKP-50 w różnych wersjach niż DS-50. O mierniku tym wspominają podręczniki przysposobienia obronnego oraz instrukcje wojskowe. Ostatecznie stracił zastosowane wraz z wycofaniem dozymetrów DS-50 i zastąpieniem ich przez dozymetry o odczycie bezpośrednim DKP-50, które nie wymagały odczytu w pulpicie. Do ich ładowania wystarczały małe lekkie pulpity załadowcze, takie jak PZ-65, a także uniwersalne mierniki DP-66, DP-66 M oraz DP-75, które łączyły w sobie funkcję miernika mocy dawki oraz ładowarki dozymetrów optycznych. 

W ZSRR zaczęto stosować komplety dozymetrów DP-22, zawierające 50 dozymetrów DKP-50 i pulpit załadowczy ZD-5 oraz DP-24, z 5 dozymetrami DKP-50 i tym samym pulpitem. 

Komplet dozymetrów DP-22

Komplet dozymetrów DP-24 (DP-22W).

Dziś urządzenie DP-23p stanowi jedynie kolekcjonerski eksponat, dokumentujący rozwój wojskowej dozymetrii indywidualnej z lat zimnej wojny. Poniżej zdjęcia innych egzemplarzy z forum RHBZ:

Zestaw sygnowany ID-2, ale pulpit ten sam, tylko w skrzynce 3 komplety po 50 dozymetrów DS-50 bez miejsca na skrzynkę z DKP-50:

I na koniec opis zestawu z Katalogu podstawowego sprzętu obrony cywilnej: