Matka Boska Radioaktywna - nowe objawienie

Od ponad dwóch lat poszukuję artefaktów na targach poprzez „skanowanie” stoisk za pomocą monitora RKP-1-2. Metoda ta może się wydawać męcząca z racji masy tego miernika (1,5 kg), jednak pozwala wyłuskać takie znaleziska, jak prezentowanie poniżej. Gdybym sprawdzał tylko „rokujące” przedmioty, z pewnością pominąłbym tą niepozorną płaskorzeźbę ze „zwykłego” przezroczystego szkła:

„Żelazko” dawało jednak wyraźny, dość wysoki odczyt przy jednym kartonie, zacząłem więc badać poszczególne przedmioty. Nie było ich wiele i szybko okazało się, że „świeci” ta oto szklana płytka. Jeszcze upewniłem się, czy promieniowanie nie pochodzi od czegoś pod spodem (były i takie przypadki), po czym dokonałem zakupu.

Płytka ma kształt klina, wymiary wynoszą 13,7x8,2 cm, grubość u podstawy 3,2 cm, u góry 1,8 cm. Masa 630 g. 

Nie stwierdziłem luminescencji charakterystycznej dla uranu, zarówno w ultrafiolecie z latarki LED, jak i świetlówki UV, co pozwoliło wstępnie wykluczyć szkło uranowe. Inną przesłanką będzie zawartość emisji gamma w całości promieniowania tego obiektu - poniższe pomiary prowadziłem po jednej strony płaskorzeźby, tej bez reliefu, z racji takiej samej odległości od detektora na całej powierzchni.

• Dozymetry z licznikiem SBM-20 lub kompatybilnym:
• ANRI Sosna – 3,72/10,26 µSv/h
• Prypeć – 6,5/13,5 µSv/h
• RK-67 – 6/14 µSv/h
• Soeks Ecovisor F4 – 7,85 µSv/h
• Dozymetry z licznikami STS-6 lub kompatybilnymi:
• RKP-1-2
• pomiar aktywności  – 220 cps
• pomiar mocy dawki  – 9 µSv/h
• RKP-1-2 (starsza wersja)
• pomiar aktywności  – 12000 cpm (200 cps)
• pomiar mocy dawki  – 0,95 mR/h (9,5 µSv/h)
• Dozymetry z licznikiem DOI-80:
• RK-21-2  – 3/6 µSv/h
• RK-21-1C  – 3-4/4-6 µSv/h
• Dozymetry z licznikiem okienkowym:
• MKS-01SA1M 
• tryb gamma – 5,26/8,6 µSv/h 
• tryb alfa – 2190 rozp/min/cm2 
• Radiascan 701A
• tryb gamma  – 4,14/8,39 µSv/h
• tryb beta – 338 rozp/min/cm2 
• tryb alfa – 668 rozp/min/cm2 
• Radex RD1008 – tryb antykoincydencyjny:
• 5,1 µSv/h i 400 rozp/min/cm2 (licznik beta na dolnej, grubszej części płaskorzeźby)
• 5,46 µSv/h i 328 rozp/min/cm2 (beta na cieńszej części)
• Atomtex AT6130 
• tryb gamma – 5,35 µSv/h
• tryb beta – 670 rozp/min/cm2
• EKO-C (z klapką i bez)
• pomiar mocy dawki  – 5,2/10,5 µSv/h
• pomiar aktywności  – 80/160 cps
• Dozymetry scyntylacyjne:
• RadiaCode 101  – 4,52 µSv/h
• Radex Obsidian
• pomiar łączny  – 4,42 µSv/h
• pomiar z odejmowaniem tła gamma: 4,53 µSv/h i 1060 rozp/min/cm2
• uDose RNG – 2,8 µSv/h
• SRP-68  – 3,4 µSv/h
• sonda SSA-1P (tylko aktywność alfa) – 914/794 cpm (strona bez reliefu/z reliefem)
•  Odległość, z jakiej dozymetr pokazuje zauważalny, stały wzrost wskazań ponad tło:
• RKP-1-2  – 50 cm (z 4 do 6-8 cps)
• SRP-68  – 85 cm (z 0,15 do 0,17-0,20 µSv/h)
• RadiaCode 101  – 100 cm (z 0,13 do 0,15-0,16 µSv/h)

Szkło uranowe, choćby najbardziej aktywne, ma w swym widmie bardzo mało twardego promieniowania gamma. Poziom emisji gamma zwykle ledwo przekracza tło, choćby przy pomiarze bez klapki sięgał 10-15 µSv.h na nieskompensowanym liczniku G-M [LINK]. Tutaj zaś wyraźna była dominanta emisji gamma, podobna do tej w soczewkach z torowanego szkła [LINK]. Postanowiłem sprawdzić jeszcze raz luminescencję, tym razem w warunkach całkowitej ciemności. Rozproszony snop światła dawał lekkie rozjaśnienie szkła w kolorze pomarańczowym, zaś skupiony pokazał wyraźną smugę, taką samą jak przy soczewce z torowanego szkła:

Z kolei ultrafiolet ze świetlówki powodował jedynie niebieskawe rozjaśnienie szkła:

Ostateczny werdykt wydał spektrometr - uzyskane widmo (zielone) było porównywalne z widmem od soczewki z torowanego szkła (brązowe), odbiegało zaś od spektrogramów uzyskanych z minerałów uranu (niebieskie). Zastanawia jednak znaczne wygładzenie wykresu w porównaniu z soczewką:

Ostateczny werdykt wydał kupiony rok później dozymetr Raysid:

Pozostaje też otwarte pytanie, czemu do wyrobu tego typu pospolitych dewocjonaliów użyto szkła torowanego, stosowanego głównie do produkcji wysokiej jakości obiektywów? 

Jeśli natrafiliście na podobne wyroby lub macie sugestie dotyczące izotopu aktywnego w tej płaskorzeźbie, dajcie znać w komentarzach! Zachęcam też do szukania metodą "na przyrządy", oczywiście jeśli warunki (i humor sprzedawcy) na to pozwalają. Alternatywą jest sprawdzanie każdego wyrobu ze szkła lub ceramiki przy pomocy kieszonkowego dozymetru, gdyż "świecące" obiekty bywają niekiedy tak niepozorne, jak powyższa płaskorzeźba. Przyznam, że jest to znalezisko dające dużą satysfakcję z poszukiwań, gdyż taki artefakt trafia się raz na kilka lat. Matka Boska Torowana ma sporą szansę na tytuł Znaleziska Roku 2022.