Indykator dozymetr breloczek BIRI-1

Tym razem przedstawię najmniejszy dozymetr spośród radzieckich konstrukcji powstałych po awarii w Czarnobylu. BIRI-1, czyli "brelok indikator radioaktiwnogo izłuczenia" - ma konstrukcję plastikowego breloczka o wymiarach 3.7x6.5x1.6 cm, waży zaledwie 32 g z bateriami. Wykorzystuje małą tubę Geigera SBM-10 umieszczoną na dole krótszego boku obudowy, a zasilany jest 2 bateriami guzikowymi 625A 1.5V. W razie braku ogniw 625A  można użyć zwykłe baterie AG13 w odpowiednim adapterze. Włącznik znajduje się w pokrywce przedziału baterii i przy wyłączaniu rozłącza kontakt między bateriami połączonymi szeregowo. 

Indykator sygnalizuje promieniowanie za pomocą impulsów świetlnych i dźwiękowych. Nalepka informuje o poszczególnych zakresach pomiarowych - częstotliwość mniejsza niż 12 imp./min. oznacza normalne tło promieniowania, 12-24 imp./min. to 60-120 µR/h (0.6-1.2 µSv/h, 0.06-0.12 mR/h), 24-60 imp./min. to już 120-300 µR/h (1.2-3 µR/h, 0.12-0.3 mR/h), zaś nieprzerwany dźwięk to moc dawki powyżej 300 µR/h (3 µSv/h, 0.3 mR/h). Aby ułatwić zliczanie sygnałów dźwiękowych, licznik emituje też co sekundę ciche tykanie, zatem łatwo obliczyć, że przy tle naturalnym jedno piknięcie powinno przypadać co 4 tyknięcia (12 na minutę) lub rzadziej, podwyższony zakres to piknięcie co 2 tyknięcia (24 na minutę), zaś zakres "alarmu" to piknięcie co sekundę (60 na minutę).

Jak na tak prosty przyrząd, czułość jest wysoka, miernik reaguje na szkło i ceramikę uranową. Jego niewątpliwą zaletą są bardzo małe wymiary i masa, można nosić go zawsze przy sobie jako breloczek do kluczy itp. Poniżej filmik z pracy miernika - przysunąłem mikrofon do urządzenia, aby było słychać tykanie ułatwiające liczenie impulsów:

Niestety plastik nie jest najlepszej jakości, klapka baterii ciężko chodzi, podobnie jak włącznik. Nie wiem jak długo wytrzyma uszko do łańcuszka, może się szybko wytrzeć i urwać, podobnie jak naklejki. Mimo wszystko sprzęt z racji małych wymiarów możemy mieć zawsze przy sobie by na szybko zbadać podejrzany artefakt.  

Inne egzemplarze indykatora - fot. z forum RHBZ - istniała też wersja BIRI-1-1 mająca w komplecie "zariadnoje ustrojstwo" (ładowarkę) oraz BIRI-2  o rozszerzonym zakresie:

BIRI-2 - jak widać zakres do 3000µR/h czyli 30 µSv/h (3 mR/h) 

Do indykatora były przewidziane akumulatorki guzikowe D-0.06 starczające na 50 godzin, do ładowania przez 24 godziny prądem 6 mA, albo baterie PC-53 starczające na 200 godzin.

Schemat z forum RHBZ: