Miedziany trójkąt z glazurą uranową

Z glazurą uranową do niedawna spotykałem się jedynie na naczyniach ceramicznych. Dopiero w zeszłym roku pojawiła się miedziana plakietka z wyobrażeniem rycerza, która w jednym miejscu wykazywała znaczny wzrost aktywności, z wyraźnie wykrywalną obecnością cząstek alfa [LINK]. Niedawno zaś, podczas testów radiometru RK-100, znalazłem ten oto trójkąt. Moją uwagę przykuły pomarańczowe zdobienia, choć ich odcień był zbyt jaskrawy jak na glazurę uranową, dozymetr jednak zarejestrował natychmiastowy wzrost wskazań.

Trójkąt ma długość boku 20,4 cm, grubość bez glazury 1,1 mm, zaś z glazurą od 2,1 do 2,5 mm. Wykonany jest z miedzi, sądząc po twardości metalu i jego kolorze na obłupanym, zagiętym narożniku.

Tylna strona pokryta jest ciemnozielonym lakierem o brokatowym połysku.

Z przodu zaś mamy 16 trójkątów o boku 4,5 cm. Początkowo przyjąłem, że aktywność pochodzi od barwy pomarańczowej, odczyt jednak był rzędu 200-270 rozp/min/cm2 na MKS-01SA1M. Sprawdziłem więc inne miejsca i okazało się, że na złotawych elementach aktywność sięga aż 1500-2200 rozp/min/cm2:

Wykonałem więc dokładniejsze pomiary  - trójkąty uszeregowałem według aktywności zaznaczonej na powyższym zdjęciu i w tej kolejności mierzyłem wszystkimi dozymetrami:

• MKS-01SA1M - 2200/1600/1800 rozp/min/cm2
• AT6130 - 765/570/710 rozp/min/cm2 (tryb beta bez odejmowania tła*)
• Radex RD1008 - 540/438/510 rozp/min/cm2
• Inspector Alert - 4119/3121/3844 cpm 
• Radiascan 701A - 1708(1747)/881(1177)/1236(1572) rozp/min/cm2 (tryb alfa z odjęciem tła beta i gamma, w nawiasie pomiar łączny)
• Radex Obsidian -  566-687/392-480/642-811 rozp/min/cm2 (tryb beta z odejmowaniem tła)
• RadiaCode 101 - 0,25-0,26/0,22-0,23/0,23-0,24 µSv/h
• EKO-C - 60/50/70 cps
• ANRI Sosna (2 liczniki blisko) - 0,8/0,6/0,7 mR/h

Pozostałe elementy dają odczyt dwukrotnie wyższy niż tło, podobnie jak ciemny lakier na odwrociu.

Sonda scyntylacyjna powierzchniowa SSA-1P, wykorzystująca scyntylator ZnS(Ag) wykrywa niewielką aktywność alfa, rzędu 8-12 cpm na złotawych trójkątach i kilka cpm na odwrociu. Z kolei sonda SSU-3, w której scyntylator ZnS(Ag) jest bardziej oddalony od krawędzi, rejestruje zaledwie 2-3 cpm na najbardziej aktywnym trójkącie i 0 na pozostałych. Najprawdopodobniej całość powierzchni jest pokryta bezbarwnym szkliwem, które zatrzymuje większość cząstek alfa, a przebijają się jedynie te o najwyższej energii. 

Niewielka aktywność alfa oznacza, że nie wykonamy udanego autoradiogramu z takiego przedmiotu, gdyż to głównie cząstki alfa działają na emulsję fotograficzną.

Trójkąt ten, podobnie jak omawiany wcześniej rycerzyk pokazuje, że glazurę uranową stosowano nie tylko na wyrobach ceramicznych, ale również na przedmiotach z metalu i to w najmniej spodziewanych miejscach. Oznacza to, że powinniśmy sprawdzać dozymetrem nie tylko wszystkie naczynia ceramiczne, ale też każdy wyrób z lakierowanego metalu, jaki zobaczymy na targu, albo - jeszcze lepiej - skanować całe stoiska monitorem skażeń. Oczywiście, o ile pozwolą na to warunki, zwłaszcza humor sprzedawcy.