Miedziana plakietka z glazurą uranową

Prowadzenie poszukiwań metodą „na przyrządy” pozwala wykryć obiekty, które zwykle są pomijane z racji niepozornego wyglądu lub ukrycia w gąszczu innych przedmiotów na targach. Przykładem może być ta oto plakietka, wykonana z blachy miedzianej o wymiarach 98x114 mm. Nie spodziewałem się glazury uranowej na wyrobach metalowych, jednak wzrost wskazań „żelazka” był jednoznaczny. 

Po zakupie przystąpiłem do dokładnych badań. Początkowo podejrzewałem, że aktywność wykazuje żółta glazura na płaszczu i pasie wizerunku rycerza, ale sonda UABG-1 z miniaturowym licznikiem okienkowym tego nie potwierdziła. Nie były aktywne również inne elementy samej figury rycerza, zacząłem więc badać tło, w końcu odczyt skądś musiał się brać. Dokładne pomiary stwierdziły obecność promieniowania tylko na jednym narożniku plakietki, gdzie emalia jest wyraźnie jaśniejsza. Wziąłem więc MKS-01SA1M i prowadziłem pomiary w różnych punktach na obwodzie plakietki, za każdym razem czekając na osiągnięcie dokładności 10%. Wyniki pomiarów łącznej emisji alfa+beta+gamma w trybie "alfa", wyrażone rozpadach na minutę z centymetra kwadratowego, przedstawiają się następująco (tło 35 rozp/min/cm2):

Jak widać, wszędzie oprócz jaśniejszej plamy odczyt przekracza tło mniej niż dwukrotnie. Plama ta zaś wyraźnie się wybija, oto odczyty innych mierników:

• Liczniki okienkowe:
• Radex RD1008 – 835 rozp/min/cm2 (drugi róg 15, lewy bok pośrodku 120)
• RadiaScan 701A - 1800 rozp/min/cm2
• EKO-C - 150 cps (tło 2,5 cps)
• Inspector Alert - 18900 imp/5 min = 63,1 cps (róg przeciwległy po przekątnej 1,53 cps, tło 0,73 cps)
• Liczniki cylindryczne:
• ANRI Sosna (2 liczniki blisko) - 1,158 mR/h ≈ 11,5 µSv/h
• RKP-1-2 - 80 cps w trybie pomiaru aktywności, 3,8 µSv/h w trybie pomiaru mocy dawki
• Scyntylatory:
• µDose RNG - alfa 0,2-0,4 Bq/cm2, gamma 0,3 µSv/h
• RadiaCode 101 - 0,24 µSv/h
• Radex Obsidian - 0,4 µSv/h, 740 rozp/min/cm2
• UDR-2+SSU-2-3 ZnS(Ag) - 20-25 cpm (na postaci rycerzyka okresowo 3-5 cpm, w innych miejscach 0)
• SRP-68 - 17-21 µR/h ≈ 0,17-0,21 µ Sv/h (tło 15-17 µR/h ≈ 0,15-0,17 µSv/h)

Jak widać, w badanym narożniku mamy aktywność alfa oraz niskoenergetyczne promieniowanie gamma, które silnie działa na nieskompensowane liczniki G-M, ale słabo na scyntylator NaI(Tl) w SRP-68. Pozwala to stwierdzić, że mamy do czynienia ze związkami uranu, gdyż wyroby ceramiczne z glazurą uranową w ten sam sposób działają na poszczególne typy detektorów. Dziwi natomiast nierównomierne rozłożenie aktywności, jakby większość związków uranu spłynęła na jeden narożnik podczas oblewania płytki glazurą lub wypalania jej. Tak czy inaczej, warto sprawdzać wszystkie obiekty na targach, bo nie wiadomo, czy nawet taka niepozorna plakietka nie zawiera uranowej glazury. Oczywiście nie zawsze jest ku temu sposobność, zwłaszcza że sprzedawcy różnie podchodzą do pomiarów. 

Na sam koniec zdjęcia w ultrafiolecie dla ostatecznego potwierdzenia zawartości uranu. Luminescencja na aktywnym narożniku jest wyraźna w ultrafiolecie emitowanym przez świetlówkę z testera banknotów:

Z kolei latarka UV powoduje jedynie minimalne świecenie uranowej glazury:

Jeżeli trafiliście na podobne wyroby, dajcie znać w komentarzach!