Dozymetr Smart Geiger PRO SGP001 firmy FTlab

Seria miniaturowych dozymetrów do smartfonów, produkowanych pod marką Smart Geiger przez firmę FTLab, liczyła łącznie 3 modele:

• Smart Geiger FSG-001, który omawiałem w 2016 r. [LINK]
• Smart Geiger Pro SGP001
• Smart Geiger BSG001 (bezprzewodowy)

Sama nazwa wprowadza w błąd, ponieważ dozymetry te nie wykorzystują licznika Geigera-Mullera, a detektor półprzewodnikowy. Przedstawię tutaj model Smart Geiger Pro SGP001, który ostatnio dość często pojawia się na portalach aukcyjnych w przystępnych cenach.

Dozymetr współpracuje ze smartfonami z systemem Android oraz iOS. Podłączamy go przez złącze słuchawkowe. Producent rekomenduje tryb samolotowy albo ręczne wyłączenie Bluetooth, Wi-Fi oraz komórkowego transferu danych podczas trwania pomiaru. Zalecane jest także unikanie dotykania detektora z uwagi za zakłócenia od elektryczności statycznej.

Aplikację pobieramy ze sklepu Google Play pamiętając, by wybrać wersję Pro, przeznaczoną dla tego modelu, a nie zwykłą, do wersji podstawowej.

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.technonia.geigerpro&hl=pl&gl=US

Po podłączeniu dozymetru, zainstalowaniu i uruchomieniu aplikacji rozpoczyna się wstępna kalibracja (tylko przy pierwszym starcie), a następnie przechodzimy do menu pomiaru. 

Pomiar musimy włączyć ręcznie, wciskając przycisk z symbolem włącznika, tym samym przyciskiem możemy też go przerwać i zrestartować.

Aplikacja mierzy moc dawki w µSv/h, częstość zliczania w impulsach na minutę (CPM), łączny czas pomiaru (TIMER, hh:mm:ss) oraz łączną liczbę impulsów (COUNT). Pomiar może się odbywać w dwóch trybach, przełączanych w ustawieniach aplikacji (menu settings, podmenu countdown mode):

• bez ograniczenia czasowego (wybieramy czas pomiaru "0") - pomiar jest uśredniany na bieżąco, zarówno w jednostkach mocy dawki, jak i częstości zliczania, dodatkowo zliczana jest łączna liczba impulsów i czas pomiaru bez żadnego ograniczenia - dopóki nie wyłączymy aplikacji albo bateria telefonu się nie wyczerpie
• w zadanym czasie (3, 5 lub 10 minut) -  zliczenia rosną w czasie rzeczywistym i wyświetlany jest czas pozostały do zakończenia okresu pomiaru, ale moc dawki i częstość zliczania pojawi się dopiero po upływie czasu pomiaru, aplikacja wyświetla wówczas komunikat "measurement has been completed" i zatrzymuje pomiar. Możemy też to zrobić wcześniej, klikając pomarańczowy przycisk z symbolem włącznika, zobaczymy wówczas wynik obliczony na podstawie danych zebranych do momentu wyłączenia - będzie on tym mniej dokładny, im krócej prowadziliśmy pomiar. Niestety nie możemy wówczas wznowić pomiaru, tylko musimy go uruchomić ponownie.

Przyjęcie każdego impulsu powoduje, że ekran na chwilę staje się czerwony, co przypomina niektóre strzelanki FPP, gdzie w ten sposób sygnalizowano trafienie gracza. 

Nie robi to dobrego wrażenia, a wręcz przeciwnie, utwierdza szkodliwy stereotyp o promieniowaniu jako o czymś jednoznacznie niebezpiecznym. Jeśli już zdecydowano się na taki "bajer", powinien uruchamiać się dopiero po przekroczeniu progu alarmowego, by zasygnalizować, że poziom promieniowania jest powyżej normy.

Jeżeli  chodzi o progi, to są ustawione fabrycznie, bez możliwości zmiany: bezpiecznie (do 0,5 µSv/h), uwaga (0,5-10 µSv/h), zagrożenie (powyżej 10 µSv/h). Przekroczenie progu jest symbolizowane ikoną obok wyniku, a także na wskaźniku graficznym, przesuwającym się po łuku z lewa na prawo podczas trwania pomiaru: 

Jeśli mierzymy w zadanym czasie, to ikonę progu zobaczymy dopiero po zakończeniu pomiaru (automatycznym lub ręcznym, jak powyżej). Przy pomiarze w czasie rzeczywistym przekroczenie progu jest sygnalizowane natychmiast. Zwraca uwagę bardzo wysoki próg "zagrożenia", zwykle przyjmuje się 1,2 µSv/h - więcej w notce o bezpiecznej dawce promieniowania [LINK]

Dozymetr ma wybitnie kierunkową charakterystykę - czułość jest największa pośrodku symbolu "koniczynki" na końcu korpusu, w tym samym miejscu po drugiej stronie wynik jest wielokrotnie niższy.

W praktyce wygląda to tak:

• medalion Quantum Pendant 
• 6,29 µSv/h, 70,7 cpm (212 imp/3 min)
• 1,13 µSv/h, 12,7 cpm (38 imp/3 min)
• medalion Bio Disc
• 5,81 µSv/h. 65.4 cpm (195 imp/3 min)
• 0,74 µSv/h, 8,4 cpm (25 imp/3 min)
• herb Bredy z glazurą uranową
• 42,73 µSv/h, 480 cpm (1435 imp /3 min)
• 1,01 µSv/h, 11,4 cpm (34 imp/3 min)
• busola kierunkowa AK
• 33,17 µSv/h, 373,1 cpm (1114 imp/3 min)
• 6,91 µSv/h, 77,8 cpm (232 imp/3 min)

Zmierzone wartości trochę przypominają osiągane podczas pomiaru z otwartą i zamkniętą klapką filtra w dozymetrach beta-gamma, takich jak Prypeć, Sosna, Terra itp. Smart Geige Pro pozwala więc oszacować, jaki udział w emisji danego źródła ma "twarde" promieniowanie gamma. 

Dozymetr ma dobrą czułość i reaguje nawet na dość słabe źródła promieniowania. Niestety czas spadku wyniku przy pomiarze uśrednianym jest bardzo długi i lepiej ręcznie zresetować pomiar.

Gorzej z wydajnością pomiaru  promieniowania tła naturalnego. Przeprowadziłem testy porównawcze, mierząc tło przy poszczególnych czasach zliczania:

• 3 min - 1 impuls, wynik 0,05 µSv/h
• 5 min - 3 impulsy, wynik 0,05 µSv/h
• 10 min - 1 impuls dopiero w w 9. minucie, następnie 2 kolejne w 10. minucie, wynik 0,05 µSv/h

Jak widać, nie zarejestrujemy tym miernikiem subtelnych różnic poziomu tła naturalnego - za mała rozdzielczość i wydajność pomiaru. 

Cenną funkcją jest możliwość zapisywania zrzutu ekranu. Pliki pojawiają się w osobnym folderze Zdjęć Google, który domyślnie nie jest synchronizowany z kontem Google, ale możemy włączyć tą funkcję. 

Niestety odniosłem wrażenie, jakby pliki nie zawsze zapisywały się w aplikacji Zdjęcia i niektóre pomiary musiałem powtarzać.

Menu aplikacji, do którego wchodzimy po kliknięciu ikony w prawym górnym rogu ekranu, jest bardzo ubogie:

• settings:
• countdown mode - czas zliczania (3, 5, 10 min), gdy wybierzemy 0, dozymetr będzie mierzył bez ograniczenia czasowego
• sound - dźwięk impulsów, producent zaleca wyłączyć (!) dla większej dokładności
• auto calibration - jeśli wynik odbiega od rzeczywistości
• more apps - odsyła do innych aplikacji producenta
• history - zapisane wyniki wraz z datą i godziną, można je udostępniać przez aplikacje zainstalowane w telefonie (wiadomości, Gmail, Instagram, Dysk Google, Bluetooth i in.)
• save - zapis bieżącego pomiaru, wynik będzie przechowywany w menu history
• website - strona producenta (http://allsmartlab.com/eng/, choć ma on jeszcze inną stronę - http://ftlab.co.kr/eng/)
• notice - kalendarium zmian w oprogramowaniu, ostatni wpis z 1 lipca 2019 r.
• FAQ - często zadawane pytania wraz z odpowiedziami na stronie producenta, niestety domyślnie włącza się język koreański.

Dozymetr dostarczany jest w blistrze umieszczonym dodatkowo w sztywnym pojemniku z plastiku:

Fabryczna instrukcja (po angielsku i po chińsku) jest skromną ulotką, w której skupiono się na prawidłowym przeprowadzeniu pomiaru (uniknięcie zakłóceń), a nie na kwestiach związanych z dozymetrią i ochroną radiologiczną

Czas na podsumowanie. Przyznam, że Smart Geiger Pro zaskoczył mnie pozytywnie - spodziewałem się powtórki z podstawowego modelu, mającego niską czułość, duży rozrzut wyników, a do tego podatność na zakłócenia. Tymczasem otrzymujemy dozymetr o bardzo dobrej czułości i prosty w obsłudze, a w dodatku pozwalający mierzyć zarówno łączną emisję, jak również tylko promieniowanie gamma (choć wydajność tej filtracji może być dyskusyjna). Smart Geiger Pro sprawdzi się przy wykrywaniu promieniowania od większości "domowych" źródeł, za wyjątkiem tych najsłabszych. Jego atutem są też małe wymiary - a jak wiemy, najlepszy dozymetr to ten, który akurat mamy przy sobie.

Plusy

• duża czułość
• możliwość pomiaru łącznej emisji oraz samego promieniowania gamma
• małe wymiary
• funkcja zapisu i udostępniania wyniku

Minusy

• mała wydajność na promieniowanie tła
• ubogie menu ustawień
• progi alarmu zaprogramowane fabrycznie
• brak aktualizacji oprogramowania

Jeśli mieliście do czynienia z tym miernikiem lub macie uwagi co do powyższego wpisu, dajcie znać w komentarzach!