Kółko do mebla z polewą uranową

Dzięki uprzejmości Rosomacka mogę przedstawić ten oto artefakt. Jest to ceramiczne kółko z polewą uranową o czarnej barwie, przechodzącej w brąz tam, gdzie się wytarła. Przeznaczone było do nóżki od barku na kółkach. Cztery takie kółka zostały znalezione w piwnicy przy porządkach, zatem przeglądajcie swoje graciarnie z dozymetrem w ręku, zwłaszcza jak macie stare meble na kółkach ;) 

Jak widać, polewa uranowa była bardzo tania, skoro stosowano ją nawet do takich detali. Inna sprawa, że kółko wykonane ze szkliwionej ceramiki ma duży poślizg, zatem słabo sprawdza się jako element toczny, przynajmniej dopóki nie ulegnie zmatowieniu. Trudno jednak było wówczas o zamiennik, wobec wysokich cen gumy, produkowanej z naturalnego kauczuku. Podobna glazura występuje na moim pokrętle od włącznika światła, który opisywałem jakiś czas temu, natomiast nie występuje na naczyniach i innych wyrobach dekoracyjnych. Widać czerń nie była wówczas w modzie, by barwić nią całe wyroby. 

Kółko wykazuje łączną emisję gamma+beta na poziomie 20 µSv/h z każdej strony. W Polaronie przekracza I zakres, jednak sama emisja gamma nie przewyższa tła naturalnego. Z kolei w Gamma Scoucie pomiary przedstawiają się następująco (podaję najwyższe wartości):

Emisja gamma (gruba przesłona na okienku pomiarowym)

Emisja beta+gamma (okienko pomiarowe z cienką przesłoną).

Pomiar łączny alfa+beta+gamma (otwarte okienko pomiarowe).

Monitor skażeń EKO-C wskazuje tylko 140 cps, co można tłumaczyć niewielkim rozmiarem kółka w stosunku do powierzchni tuby Geigera (większe wyroby ceramiczne wskazywały 300-500 cps).
Promieniowanie uranu jest bardzo "miękkie" i łatwo je wytłumić nawet plastikową osłoną tuby Geigera w prostych radiometrach i indykatorach, że nie wspomnę o miernikach z tuba owiniętą folią ołowianą (Biełła, Master). Dlatego też lepiej używać mierników z odsłoniętą tubą (Polaron, Sosna). 

Kółko wykazuje luminescencję w silnym świetle UV, słabszą w miejscu, gdzie glazura uległa wytarciu. Czarna barwa glazury pozwala zauważyć luminescencję, w przypadku polewy czerwonej czy pomarańczowej jest ona tłumiona przez dopełnianie się barw. 

Do testów użyłem lampy z 2 świetlówkami UV i szkłem powiększającym, gdyż breloczek z diodą UV miał za małą wydajność:

***

To niepozorne kółko do mebla pokazuje, w jak niespodziewanych miejscach możemy spotkać ceramikę uranową. Gdy dokonywałem pierwszych pomiarów emisji tego kółka od razu sobie przypomniałem, że podobne są w moim przedwojennym łóżku z wytwórni "Konrad, Jarnuszkiewicz i Spółka", na którym śpię od 2008 r. Chwyciłem więc Polarona i zanurkowałem pod łóżko, niestety emisji brak. Przeglądajcie zatem szuflady z drobiazgami i sprawdzajcie stare meble zalegające na strychach i w piwnicach!