Dozymetr DBGB-01U "Fon"

Tym razem dzięki uprzejmości Sprzedawcy mogę przedstawić dozymetr, od którego zaczynałem przygodę z fizyką jądrową, czyli "Fon" - Фон = ros. tło (np. promieniowania). Byłem wtedy na III roku studiów i w ramach wykładów poza Instytutem Historycznym wybrałem "Współczesne źródła energii" i "Energię jądrową i promieniotwórczość" na Wydziale Chemii. Wykłady były bardzo interesujące, prof. Czerwiński mierzył m.in. aktywność związków potasu i farby świecącej w starym budziku za pomocą dozymetru Polaron. Postanowiłem również kupić sobie miernik i był to właśnie "Fon". Nie miałem wtedy doświadczenia w dozymetrii i miernik wydał mi się dziwny w obsłudze, zabawa nie trwała więc długo a sprzęt zmienił właściciela. Teraz już wiem, że "Fon" nie jest dozymetrem uśredniającym wynik pomiaru, jak "Polaron", RK-67 czy EKO-C, tylko zliczającym impulsy przez ustalony odcinek czasu, jak bardzo podobny do niego RATON-901 czy powszechnie znane ANRI Sosna, Biełła, Master-1, RKSB-104 i in.

Tyle tytułem wstępu. "Fon" jest jednym z wielu liczników produkowanych w ZSRR dla ludności po awarii w Czarnobylu od końca lat 80. do początku 90. Konstrukcja wykorzystuje pojedynczą tubę Geigera typu SI-29BG (dane tutaj http://testset.ru/) owiniętą folią ołowianą, zatem mierzy tylko emisję gamma, pomimo kratki na przednim panelu, odsłaniającej tubę. 

Wyświetlacz LCD tego samego typu co w dozymetrach Biełła, Expert i Raton, wynik podawany jest w µSv/h. Zakres od 0,01 do 99,99 µSv/h, czyli 0,001-9,99 mR/h, zatem zmierzy zarówno tło naturalne, jak i mocno "świecące" zegary lotnicze. Zakres energii mierzonego promieniowania gamma od 0.06 do 1.25 MeV. Zasilanie z typowej baterii 9V, czas pracy wg producenta 200 godzin, ale nie wiem, czy nie dotyczy on radzieckich akumulatorków, podobnych do baterii 6F22, ale o okrągłym przekroju. Poniżej akumulatorek i ładowarka do niego: 

Obsługa jest bardzo prosta: przesuwnym przyciskiem z lewej włączamy miernik, a następnie wciskamy guzik z prawej aby rozpocząć pomiar. Po włączeniu słychać sygnał dźwiękowy i na chwilę zapala się dioda LED na frontowym panelu. Czas pomiaru wynosi ok. 20 s. Znak (+) z tyłu obudowy oznacza miejsce, gdzie znajduje się środek układu pomiarowego. Film z pracy dozymetru:

Miernik nie pojawia się zbyt często na aukcjach. W przeciwieństwie do podobnego wizualnie, omawianego wcześniej Ratona 901 mierzy tylko emisję gamma. Można zatem go określić jako odpowiednik Biełły, tylko o krótszym czasie pomiaru (20 nie 40 s), większej masie (300 g) i innych wymiarach (Biełła jest dłuższa i węższa). Jeżeli mamy do pomiaru próbki z przewagą aktywności gamma i chcemy szybko uzyskać konkretny wynik pomiaru, bez stałych wahań charakterystycznych dla dozymetrów uśredniających (Polaron), to "Fon" będzie dobrym wyborem. Oczywiście z racji ołowianej folii na tubie słabsze źródła mogą nie być wykrywane (np. niektóre zegarki, niskoaktywne szkło uranowe itp.) i musimy się z tym pogodzić. Jeżeli zaś potrzebujemy sprzętu do poruszania się w terenie skażonym lub poszukiwania "świecących" artefaktów, wówczas lepszy będzie miernik uśredniający, najlepiej mierzący zarówno emisję gamma, jak i beta (Polaron, RK-67, EKO-C).