Radiometr STEP RGD-27091

Miernik ten, produkowany przez Sensortechnik und Elektronik Pockau GmbH (STEP), jest następcą przyrządów firmy VEB Robotron: VA-J-15, 27040 i 27060. Podobnie jak one, wykorzystuje komorę jonizacyjną, odczyt jednak jest cyfrowy, na wyświetlaczu LCD. Przyrząd charakteryzuje się też nowszą elektroniką i mniejszą masą.

Detektorem promieniowania jest komora jonizacyjna równoważna powietrzu, wykonana z tworzywa sztucznego przypominającego twardy styropian. Jej objętość wynosi 600 cm3, a ścianka ma gęstość powierzchniową 35 mg/cm2. Na komorę zakładamy dodatkową osłonę o gęstości powierzchniowej 500 mg/cm2, która rozszerza zakres mierzonych energii promieniowania, jak również chroni od uszkodzeń mechanicznych. 

Bez osłony mierzymy promieniowanie gamma i rentgenowskie w zakresie energii 6-100 keV, a także wykrywany emisję beta powyżej 160 keV. W ten sposób zmierzymy np. "miękką" emisję rentgenowską od aparatury wysokonapięciowej. Z założoną osłoną zakres energetyczny promieniowania gamma i rentgenowskiego wynosi od 20 keV do 3 MeV, czyli obejmuje energie od większości izotopów. Na czoło komory możemy założyć dodatkowy filtr w postaci krążka ze szkła akrylowego o grubości 2 cm, wówczas zmierzymy promieniowanie gamma aż do 7,5 MeV. Takie energie występują tylko w przemyśle jądrowym, np. przy reaktorach lub akceleratorach. 

Komorę jonizacyjną możemy zdjąć z pulpitu pomiarowego i umieścić na przewodzie o długości 30, 50 lub 100 m. Pozwala to na pomiary zza osłon lub z dużej odległości, co zmniejsza narażenie w warunkach wysokich poziomów promieniowania. 

W tym celu sondę wymontowujemy z pulpitu i w jej miejsce wstawiamy dwie półkoliste zaślepki z umieszonym osiowo otworem na przewód.

Pokrętło zmiany podstawowego zakresu (µSv/h, mGy/h i µSv), zerowania i kalibracji ręcznej jest zdublowane - umieszczone zarówno na sondzie, jak i na pulpicie pomiarowym, więc możemy zmieniać najważniejsze parametry pracy będąc na dowolnym końcu przewodu.

Odczytu dokonujemy na wyświetlaczu LCD ze wskaźnikiem cyfrowym oraz dodatkowym graficznym, pokazującym stopień wypełnienia danego zakresu (20, 200, 2000 µSv/h lub mSv/h):

Miernik obsługujemy za pomocą pokręteł - od góry i od lewej:

• trybu pracy: 
• trójkąt - kalibracja przy pomocy źródła zabudowanego w komorze jonizacyjnej (▽), 
• pomiar w µSv/h, 
• ustawianie zera (>0<), 
• pomiar w mSv/h, 
• pomiar dawki w µSv
• kalibracja ręczna - trójkąt 
• tryb kalibracji i włączenie oświetlenia:
• trójkąt w kwadracie - kalibracja automatyczna
• sam trójkąt - kalibracja ręczna
• te same pozycje, tylko na ciemnym łuku - bez podświetlenia wyświetlacza
• zakres pomiarowy (2000, 200, 20 - wartości odnoszą się zarówno do pomiaru w µSv/h, jak i mSv/h, w zależności od położenia pokrętła trybu pracy)
• regulacja zera (>0<), którą należy przeprowadzić po każdym uruchomieniu radiometru

 

RGD-27091 oferuje następujące zakresy pomiarowe:

• 3-20 µSv/h (instrukcja wyraźnie wskazuje, że na tym zakresie pomiar zaczyna się później, na pozostałych rozpoczyna się od 10 % maksymalnej wartości)
• 20-200 µSv/h
• 200-2000 µSv/h
• 2-20 mSv/h
• 20-200 mSv/h
• 200-2000 mSv/h (0,2-2 Sv/h)

Miernik wytrzymuje przeciążenie mocą dawki do 100 Sv/h - w takich warunkach po 3 minutach otrzymamy dawkę śmiertelną LD50/30. Z kolei przy natężeniu promieniowania odpowiadającemu końcowi najwyższego zakresu (2 Sv/h) na taką dawkę poczekamy 2,5 godziny.

Radiometr ma też alarm progowy, uruchamiający się po przekroczeniu 30, 60 lub 90% każdego zakresu. Ustawiamy go za pomocą mikroprzełączników umieszczonych we wnętrzu (powtórka z RKSB-104). 

Aby się do nich dostać, musimy nacisnąć przyciski na połówkach obudowy. 

W ten sam sposób dostaniemy się do baterii.

Zasilanie odbywa się z 4 baterii R-14 (C), pozwalających na minimum 150 h pracy. Spadek napięcia jest sygnalizowany symbolem baterii na wyświetlaczu.

Prezentowany egzemplarz niestety jest niekompletny - brakuje wewnątrz płytki wzmacniacza i przełącznika zakresów pracy, nie ma także grafitowego rdzenia w środku komory. 

Z tego powodu prezentuję go bez możliwości przetestowania, zamieszczę tylko zdjęcie pracującego wyświetlacza podczas testów przeprowadzonych przez Michała (pozdrowienia!) na pożyczonej innej komorze. 

Instrukcję po angielsku można pobrać ze strony producenta - LINK.

***

RDG-27091 jest przyrządem profesjonalnym, przeznaczonym do pomiarów wysokich poziomów promieniowania (do 2 Sv/h) w szerokim zakresie energetycznym (6 keV - 7,5 MeV). Jego zakres pomiarowy zaczyna się od 3 µSv/h, zatem nie zmierzymy nim tła naturalnego ani słabych źródeł, nie do tego zresztą ten miernik służy. 

Plusy:

• bardzo szeroki zakres pomiarowy
• duża czułość na niskoenergetyczną emisję gamma

Minusy

• zakres zaczyna się dopiero od 3 µSv/h
• ustawianie progów alarmowych mikroprzełącznikami we wnętrzu miernika
• rozmiary i masa (2,5 kg)

Jeśli dysponujecie sprawnym egzemplarzem tego miernika lub któregoś z jego poprzedników, lub też chcecie nabyć ten egzemplarz, dajcie znać w komentarzach!