Aparatura jądrowa - informator techniczny Biura Urządzeń Techniki Jądrowej

Gdy badamy historię polskiego sprzętu dozymetrycznego, borykamy się z brakiem źródeł, szczególnie ogólnodostępnych publikacji książkowych. Wiele przyrządów produkowano w małych seriach w gospodarstwach pomocniczych przy instytutach badawczych i uczelniach wyższych, stąd ich specyfikacja wymaga kwerend archiwalnych w aktach tych instytucji. Na szczęście Biuro Urządzeń Techniki Jądrowej publikowało katalogi aparatury jądrowej i dozymetrycznej, niestety wydawane w małych nakładach i bez roku wydania. Póki co natrafiłem na dwa wydania z początku lat 60. Ponieważ wydane zostały "bez roku wydania", trzeba datować na podstawie zawartości. Szczególnie przydatny jest rozdział "Nowe opracowania", gdzie prezentowane są wyroby dopiero mające się ukazać na rynku. W ten sposób dokonałem datowania obu katalogów,  jedno na 1961, drugie na 1963 r. Pomocna była też dedykacja w jednym z nich.

W katalogach Biblioteki Narodowej nie znalazłem innych pozycji z tej serii, za to potwierdziły się moje ustalenia co do daty:

Obie publikacje prezentują sprzęt dozymetryczny (radiometry i detektory promieniowania), izotopowe przyrządy pomiarowo-kontrolne (wskaźniki poziomu, defektoskopy), sprzęt radiologiczny (kasety na klisze), wyposażenie laboratoriów (stoły, pojemniki, komory rękawicowe), a nawet... palnik plazmowy do cięcia metali. Oczywiście opisy mają charakter reklam, a żeby poznać faktyczną użyteczność, trzeba sięgnąć do innych publikacji. I tak w książce Ochrona przed opadem radioaktywnym w rolnictwie bardzo krytycznie oceniono kieszonkowy radiometr RK-60, a niewiele lepszą notę uzyskał monitor licznikowy ML-57. Tym niemniej, jako źródło specyfikacji dozymetrów, publikacja jest niezwykle cenna. Kuleje za to strona edytorska, książkę wydano bardzo niechlujnie, liczne są literówki i niekonsekwentne stosowanie wielkich liter w nazewnictwie (radiometr RUS zapisano Rus, w nazwach izotopów też błędy, np. tal zamiast Tl oznaczono TL). Mam też informator z 1969 r., niewymieniony nawet w katalogach Biblioteki Narodowej, ale wydany został przez inną instytucję i omówię go osobno. Postaram się gromadzić, digitalizować i udostępniać te publikacje. Niestety nie mam odpowiednio dużego skanera, aby to szybko przeprowadzić. Póki co zamieszczam zdjęcia spisów treści, pokrywają się w dużej mierze, ale nie w 100%:


Indykator promieniowania RIK-59 jest opisany w obu, ale już radiometr RK-60 i RK-62 tylko w katalogu z 1961 r.

*

 A na deser - skąpa stopka redakcyjna (kolofon) z informacją o drukarni (oczywiście Dom Słowa Polskiego), numerze zamówienia, nakładzie oraz... znakiem cenzora: