Dozymetr Pudibei NR-750 z Aliexpress

Ten bardzo popularny na Aliexpress miernik sprawia wrażenie hybrydy FS-2011 (przyciski i wyświetlacz) z RM-9000 (ogólny kształt obudowy). 

Dozymetr występuje w kilku wersjach, różniących się deklarowaną dokładnością pomiaru oraz oczywiście ceną (stan na 6 stycznia 2023 r.):

• NR-750 (+/- 15%) - 277,84 zł 
• NR-850 (+/- 10%) - 307,46 zł
• NR-950 (+/- 3%) - 365,73 zł
• NR-1050 (+/- 2%) - 514,81 zł

Deklarowane poziomy dokładności pomiaru są zdecydowanie zbyt optymistyczne, szczególnie 2 i 3 % - takie wartości osiągają jedynie profesjonalne radiometry laboratoryjne (przykładowo URL-1 - 3%, URS-3 - 1 %). Śmiem wątpić też w 10%, tyle to osiągał przenośny radiometr uniwersalny RUST-3. Ale cóż, reklama dźwignią handlu, choć w tym wypadku jest to słynny "chłyt makłetingowy". 

Mierniki z tej serii różnią się też jakością wykonania oraz niektórymi funkcjami, choć podawane na Aliexpress specyfikacje poszczególnych przyrządów są często niezgodne ze stanem faktycznym - mój NR-750 ma 5 jednostek pomiaru, a nie 3:

Moim zdaniem nie ma potrzeby przepłacać za droższe modele i jeśli chcemy wybrać któryś z nich, weźmy jeden z dwóch najtańszych. Trudno też mi uwierzyć, że wzrost ceny o 60 zł powoduje skok dokładności pomiaru z 10 do 3 %. 

Tyle tytułem wstępu, przyjrzyjmy się samemu dozymetrowi. Detektorem promieniowania jest szklany licznik G-M typu J-321βɣ , umieszczony skośnie w pobliżu lewego boku obudowy, patrząc od strony wyświetlacza:

Warto zaznaczyć na obudowie położenie środka detektora, aby móc uzyskać optymalną geometrię układu pomiarowego, w przeciwnym wypadku nasze pomiary będą zaniżone, zwłaszcza przy źródłach punktowych. Nie ma to dużego znaczenia w przypadku źródeł o większej powierzchni, zwłaszcza przekraczającej rozmiary licznika. 

Wynik podawany jest na wyświetlaczu LCD z okresowo włączanym podświetleniem. Widzimy na nim: 

• bieżącą moc dawki
• łączną dawkę
• próg mocy dawki
• próg łącznej dawki
• stan baterii
• datę i godzinę

Dozymetr obsługujemy za pomocą klawiatury o 5 przyciskach. Zastosowany układ i oznaczenia przywodzą na myśl FS-2011 i pochodne. Znaczenie przycisków jest dość intuicyjne:

• czerwony - krótkie wciśnięcie włącza podświetlenie, działające przez 1 minutę, długie - włącza/wyłącza dozymetr
• [menu/OK] - wejście do menu i zatwierdzanie pozycji
• kursory - nawigacja w menu i zmienianie wartości poszczególnych pozycji
• [>||] - powrót do poprzedniego menu.

W menu mamy następujące pozycje:

• Setting unit - jednostka pomiaru (µSv/h, µGy/h, mR/h, cps, cpm)
• Setting alarm - progi alarmowe
• Dose alarm - próg łącznej dawki (0,05, 0,5, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 mSv)
• Rate alarm - próg mocy dawki (0,5, 1, 1,5, 2, 2,5, 5, 10, 50, 100 µSv/h)
• Delete dose - kasowanie łącznej dawki
• System clock - ustawianie daty (RRRR-MM-DD) i godziny (24 h), przy ustawieniu godziny pamiętajmy, by ustawić też sekundy (domyślna wartość to ",0", przy której zegar nie rusza z miejsca, musimy zmienić na 00 lub dowolną inną wartość, by ruszył)
• Alarm mode - tryb alarmu - kolejno:
• całkowicie wyłączony
• tylko świetlny (miganie podświetlenia wyświetlacza)
• tylko dźwiękowy
• dźwiękowy i świetlny
• wibracyjny
• wibracyjny i świetlny
• wibracyjny, dźwiękowy i świetlny
• dźwiękowy i sygnalizacja impulsów (symbol 3 głośniczków)
• Setting disp - ustawienia wyświetlacza
• język (angielski lub chiński)
• kontrast wyświetlacza.

Jak widać, liczba ustawień, szczególnie alarmu i jednostek pomiaru, jest większa niż w większości chińskich dozymetrów. Niestety dźwięk impulsów będziemy mieli w pakiecie z alarmem dźwiękowym (dawki i mocy dawki), brak jest możliwości jednoczesnego włączenia dźwięku impulsów i alarmu wibracyjnego lub świetlnego. 

Czułość dozymetru jest bardzo dobra, przyrząd reaguje na większość "domowych źródeł", nawet niskoaktywne szkło uranowe, jeśli wyrób jest większy (talerzyk, miska). Czas reakcji jest szybki, zarówno na wzrost, jak również i na spadek - z wartości 2,5 oraz 6 µSv/h wynik spada do tła naturalnego 0,12 µSv/h w ciągu 7 sekund. Spadek z wartości 0,8 µSv/h jest już dłuższy - 25 s. 

Cienka plastikowa obudowa i duża objętość licznika G-M zapewniają wysoką czułość, ale jednocześnie znaczne zawyżanie wyniku przy silniejszych źródłach - skala od DP-63A daje odczyt rzędu 240 µSv/h, czyli co najmniej 5-krotnie zawyżony:

Ale nawet z tak "wysokiego" wyniku pomiar wraca do tła w czasie 7 sekund. Generalnie obsługa dozymetru jest intuicyjna, pomiar można rozpocząć od razu po włożeniu baterii i uruchomieniu miernika. Polecam wyłączyć alarm progowy, by nie przeszkadzał nam przy pomiarze źródeł. Można też ustawić maksymalną wartość (100 µSv/h) i wybrać opcję "trzy głośniczki" w menu alarmu, jeśli zależy nam na dźwięku impulsów - niestety jest to jedyny sposób na włączenie "klikania".

Zasilanie odbywa się z typowych baterii AA umieszczonych w komorze na spodzie urządzenia. Klapka komory wchodzi ze sporym oporem, jeśli baterie są założone, ale nie wiem, czy to kwestia tylko mojego egzemplarza.

W komplecie otrzymujemy kartonowe pudełko oraz książeczkową instrukcję obsługi po angielsku i po chińsku.

Instrukcja dość przystepnie opisuje wszystkie funkcje dozymetru, a do tego ma wykaz jednostek stosowanych w dozymetrii wraz z przelicznikami, a także krotności osłabienia promieniowania kobaltu-60. irydu-192 i cezu-137 w ołowiu, żelazie i betonie:

Podsumowując, NR-750 to bardzo udany dozymetr ze średniej półki mierników dostępnych na Aliexpress. Głównym konkurentem będzie wspomniany już RM-9000, nad którym góruje opcjami ustawień, ustępując jednak brakiem histogramu i wyższą ceną. Z kolei FS-2011 ma tylko jedną  przewagę - regulowany czas uśredniania wyniku, we wszystkich innych parametrach nie dorównuje NR-750. 

W przygotowywanym rankingu chińskich dozymetrów NR-750 będzie miał jedną z wyższych lokat, szczególnie w swoim segmencie cenowym. 

Plusy

• duża czułość
• szybki czas reakcji na wzrost i spadek wyniku
• prostota obsługi
• duży wybór jednostek pomiaru
• liczne opcje konfiguracji alarmu (dźwiękowy, świetlny, wibracyjny)

Minusy

• nieuczciwe chwyty marketingowe z mnożeniem "lepszych" (i droższych) wersji produktu

Jeżeli macie ten przyrząd albo porównywaliście parametry z innymi wersjami (NR-850, 950 etc.), dajcie znać w komentarzach!