Katalog 14-R - Aparatura radiometryczna

Stare katalogi sprzętu dozymetrycznego są bezcennym źródłem wiedzy o tych przyrządach, szczególnie z pionierskiego okresu rozwoju atomistyki w Polsce. Mierniki te były produkowane w małych seriach i niekiedy do chwili obecnej nie przetrwał żaden egzemplarz. Do tej pory udało mi się nabyć dwa katalogi Biura Urządzeń Techniki Jądrowej [z 1961 i 1963 r.] oraz Katalog 37-R - izotopowa aparatura przemysłowa i radiometryczna wydany przez Wydawnictwo Przemysłu Maszynowego "Wema" w 1969 r.

Dziś chciałbym przedstawić Katalog 14-R - Aparatura radiometryczna, wydany przez Wydawnictwo Komunikacji i Łączności pod auspicjami Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego w 1961 r.

Pozycja liczy zaledwie 40 stron, z czego początkowe stanowią krótki wstęp poświęcony istocie promieniowania jonizującego, jednostkom pomiaru, systematyce sprzętu dozymetrycznego i jego budowie. 

Prawie wszystkie opisane przyrządy występują też w omawianych przeze mnie dwóch katalogach Aparatura jądrowa - informator techniczny, datowanych na rok 1961 i 1963  [LINK]:

• monitory licznikowe ML-56 i ML-57  (ML-57 - Aparatura 1963)
• radiometr tranzystorowy RK-60 (Aparatura 1961)
• dawkomierz kieszonkowy D-06  (Aparatura 1961)
• pulpit załadowczy D-07  (Aparatura 1961)
• mikrorentgenometr MR-59 (Aparatura 1961)
• rentgenometr D-61
• radiometr komorowy typu RKL-60 (Aparatura 1961 i 1963)
• radioindykator kieszonkowy "Gamma" typu RIK-59 (Aparatura 1961 i 1963)
• radiometr uniwersalny RUS-4 (Aparatura 1961)

Są jednak różnice - w kilku przypadkach Katalog 14-R jest dokładniejszy.

Monitory licznikowe ML-56 i ML-57, choć omówiono razem, to umieszczono zdjęcia obu i podkreślono różnice między nimi (dłuższy i czulszy licznik oraz teleskopowa sonda w ML-57)

Dla porównania katalog z 1963 r. nie wspomina o tych udoskonaleniach, zaś zdjęcie przedstawia... ML-56 (krótsza głowica sondy)

W Katalogu 14-R dodano nawet schematy blokowe obu przyrządów - różnica jest niewielka, kondensator między blokami

Przy radiometrze komorowym RKL-60 przedstawiono przyrząd w konfiguracji podstawowej oraz z zamontowanym przedłużaczem, pozwalającym na oddalenie komory od reszty radiometru na odległość 1 m

Radiometr uniwersalny RUS-4 zyskał wyraźniejsze zdjęcie, ale bez zestawu sond pomiarowych:

Największą ciekawostką, która przesądziła o zakupie tej publikacji, jest rentgenometr D-61, którego parametry, konstrukcja i wyposażenie pokrywają się z wojskowym rentgenometrem D-08, wdrożonym do produkcji w tym samym czasie. 

Zgadza się nawet obecność farby świecącej, która występowała w starszej wersji (radowa na wskazówce, okresowego świecenia na indeksach).

https://promieniowanie.blogspot.com/2021/12/rentgenometr-d-08-wykonanie-i.html

Temat wymaga dalszego zbadania, ale logicznie rzecz ujmując, skoro były cywilne wersje radiometrów DP-11B, to równie dobrze mogły też powstać takie wersje rentgenometrów D-08. Ewentualne informacje na ten temat proszę zgłaszać przez formularz bloga.

***

Odnoszę wrażenie, że Katalog 14-R stanowi po prostu wyciąg z samymi przyrządami dozymetrycznymi, wyodrębniony z katalogu Aparatura jądrowa - informator techniczny 1961, uzupełniony niektórymi specyfikacjami z Aparatury jądrowej 1963 i wydany przez inne wydawnictwo. 

Jeśli ktoś dysponuje pozostałymi częściami tego katalogu lub inną literaturą poświęconą aparaturze z tego okresu, proszę o kontakt przez formularz bloga.