Ukraińska firma Ecotest (https://ecotestgroup.com/pl) produkuje szeroką gamę sprzętu dozymetrycznego, zarówno do zastosowań profesjonalnych, jak i do użytku domowego. Najbardziej znana jest seria kieszonkowych dozymetrów Terra, z których modele Terra P i MKS-05 były omawiane na blogu, odpowiednio w roku 2018 i 2021. Warto tu wymienić DKG-21M, MKS-U, DoseG, a także serię STORA. Obecnie produkowany jest model STORA ABG z licznikiem okienkowym mierzącym promieniowanie alfa, beta i gamma [LINK]. Jego poprzednikami były modele STORA-TU (4 liczniki SBM-20), STORA oraz STORA-T. Właśnie ten ostatni dzięki uprzejmości Czytelnika @hamasz238 mogę Wam przedstawić.
Przyrząd mierzy moc dawki promieniowania gamma w µSv/h, a także łączną dawkę w mSv i aktywność beta w rozp/min/cm2. Tryb zliczania łącznej dawki odróżnia go od podstawowego modelu STORA (bez litery T).
 |
| http://forum.rhbz.org/topic.php?forum=77&topic=24 |
Detektorem promieniowania jest popularny licznik G-M typu SBM-20, czuły na emisję gamma o energii od 30 keV i beta od 500 keV. Osłonięto go zdejmowanym filtrem, odcinającym emisję beta i wyrównującym charakterystykę energetyczną przy pomiarze mocy dawki gamma.
- gamma - do 0,3 µSv/h
- beta - 10 rozp/min/cm2 ponad tło
Miernik obsługujemy dwoma przyciskami:
- РЕЖИМ (duży, żółty)
- długie wciśnięcie - włącznik
- krótkie wciśnięcie - przełączanie poszczególnych trybów pracy
- przechodzenie do kolejnej cyfry przy zmianie wartości progów
- ПОРІГ (mały, szary)
- krótkie wciśnięcie - wyświetla wartość progu alarmu w danym trybie
- długie wciśnięcie - modyfikuje wartość progu alarmu dla danego trybu: zaczyna migać pierwsza cyfra z prawej i kolejnymi wciśnięciami przycisku zwiększamy wartość od 0 do 9, a przyciskiem РЕЖИМ przechodzimy do kolejnej cyfry, również jeśli jej nie modyfikujemy.
Tryby pracy mamy następujące - kolejno:
- pomiar mocy dawki gamma (µSv/h)
- pomiar łącznej dawki gamma (mSv)
- pomiar aktywności beta (rozp/min/cm2)
- czas od uruchomienia przyrządu (hh:mm)
- zegar (hh:mm)
W przypadku pierwszych trzech trybów wybranie każdego z nich powoduje miganie diody LED pod odpowiednim napisem, podobnie jak w dozymetrze Terra MKS-05. Błyski te mają stałą częstotliwość, niezależnie od częstości zliczania.
Inaczej oznaczono dwa ostatnie tryby. W trybie pomiaru czasu pracy nie świeci się żadna dioda, ale na migają wszystkie cyfry, zaś kropka między nimi wyświetlana jest stale:
***
Pomiar rozpoczyna się od razu po uruchomieniu dozymetru i trwa 50 s, po czym emitowany jest sygnał dźwiękowy, a wynik pozostaje na wyświetlaczu do momentu upłynięcia kolejnego okresu pomiaru, kiedy jest aktualizowany. W przypadku wyższych poziomów promieniowania czas pomiaru ulega skróceniu i wynik jest szybciej odświeżany. Nie ma możliwości zresetowania pomiaru wcześniej, chyba że ponownie uruchomimy dozymetr.
Równolegle z pomiarem mocy dawki zliczana jest łączna dawka. Wynik podawany jest w milisiwertach, a najmniejsza możliwa do zmierzenia dawka to 0,001 mSv (1 µSv). Musimy więc poczekać 10 godzin przy tle 0,1 µSv/h, aby nałapać 1 µSv. Podczas testów dozymetr po całej dobie pomiaru na moim biurku pokazał 2 µSv, niestety z uwagi na brak jeszcze jednego miejsca po przecinku nie da się ocenić, czy było to tylko 2,1 µSv (moc dawki 0,88 µSv/h), czy już 2,88 µSv (0,12 µSv/h). Pomiar łącznej dawki odbywa się również podczas pracy dozymetru w trybie pomiaru aktywności beta.
Pomiar emisji beta odbywa się w tysiącach rozpadów na minutę z centymetra kwadratowego, zatem wynik 0,858 dla medalionu Quantum Pendant faktycznie oznacza 858 rozp/min/cm2. Podobnie jak przy pomiarze promieniowania gamma, czas pomiaru ulega skróceniu przy wyższych aktywnościach. Jak widać na filmie, dozymetr reaguje nawet na niskoaktywne szkło uranowe, ale musimy wówczas odczekać cały 50-sekundowy cykl:
Przykładowe odczyty - jak widać zakres pomiaru emisji beta trudno przekroczyć:
- złoty okragły odpromiennik "Anti Radiations" - 151 - 206 - 190 rozp/min/cm2
- kontrolka DP-66M - 64.000-67.000 rozp/min/cm2
- kontrolka Landis & Gyr EMB-3
- przez okienko - 22.000-24.000 rozp/min/cm2
- bezpośrednio - 800.000 rozp/min/cm2
- kafel z glazurą uranową - 4.800-5.200 rozp/min/cm2
- solniczka Fiestaware - 2.100-2.300 rozp/min/cm2
- wazonik z żółtą glazurą - 364 rozp/min/cm2
- "but" z pomarańczową glazurą - 1936 rozp/min/cm2
- kulisty wazon z pomarańczową glazurą - 58.00-6.700 rozp/min/cm2
- skala DP-63A - 90.980-95.000 rozp/min/cm2
Dozymetr ma alarm progowy, sygnalizujący dwutonowym sygnałem dźwiękowym przekroczenie określonego poziomu promieniowania. Próg alarmowy można ustawić spośród całego zakresu pomiarowego we wszystkich trzech trybach pracy (moc dawki, dawka, aktywność). W tym celu wybieramy żądany tryb pracy i wciskamy przycisk ПОРІГ. Wyświetli się wtedy wartość progu i dozymetr od razu wróci do trybu pomiaru. Aby zmienić wartość progu, musimy przytrzymać przycisk ПОРІГ, wtedy dozymetr wyda sygnał dźwiękowy, a pierwsza z prawej cyfra zacznie migać. Wciskamy ПОРІГ, aby ją zmodyfikować, albo РЕЖИМ by przejść do następnej. W ten sposób ustawiamy wszystkie cyfry.
Wartość progu niestety ulega zresetowaniu po wyłączeniu zasilania, a ponieważ fabryczne progi są ustawione dość nisko (0,2 µSv/h, 0,01 mSv, 20 rozp/min/cm2), musimy pamiętać, by zaraz po uruchomieniu wybrać wyższe wartości. Jest to najpoważniejsza wada dozymetru, którą zresztą odziedziczy Terra MKS-05.
Jeśli alarm progowy się uruchomi, wówczas nie wyłączymy go w prosty sposób. Możemy albo wyłączyć dozymetr, albo przytrzymać przycisk ПОРІГ i szybko ustawić wyższy próg niż aktualny. W przeciwnym wypadku musimy odsunąć się od źródła promieniowania i poczekać na koniec bieżącego cyklu pomiarowego.
***
Zasilanie odbywa się z dwóch baterii AA, umieszczonych w specjalnym koszyku, do którego przymocowano sznureczek, pozwalający na łatwe jego wyjęcie.
Obudowa jest ogromna, większa nawet niż Palesse 26K-86, co dziwi szczególnie w kontekście zastosowanego licznika - późniejsze modele Terra z tym samym detektorem były dużo mniejsze. Duża obudowa jest mało poręczna, a przy tym podatna na uszkodzenia, szczególnie że jakość wykonania tego miernika nie jest najwyższa. Plastik trzeszczy w dłoniach i ugina się przy nacisku na boczne krawędzie - ewidentnie zabrakło wzmocnienia w połowie długości obudowy:
Wolę nie myśleć o skutkach ewentualnego upuszczenia dozymetru na twardą powierzchnię.
Zerknijmy jeszcze do wnętrza. Sercem dozymetru jest mikroprocesor PIC16LC924-04I/L. Licznik G-M umieszczono w rynience ze stali nierdzewnej, podobnej do tej stosowanej w dozymetrach Prypeć. Skutecznie osłania ona licznik od promieniowania docierającego z boków i od tyłu.
Co ciekawe, w dozymetrze STORA-T montowano płytki drukowane od wersji STORA-TU, mającej cztery liczniki SBM-20 zamiast jednego.
***
Czas na podsumowanie. Zakup tego miernika w jakimkolwiek innym celu niż kolekcjonerski po prostu nie ma sensu. Oczywiście, jeśli możemy go kupić tanio (jak ten egzemplarz, kosztujący 250 zł z uwagi na nieoryginalną klapkę), to będziemy mieli całkiem przyzwoity dozymetr wystarczający do większości domowych źródeł, zarówno słabszych, jak i dość silnych. W przeciwnym wypadku lepiej kupić Terrę MKS-05, która przy podobnych parametrach jest mniejsza i znacznie solidniej wykonana, a obecnie pojawia się za 600-1000 zł. STORA-T, obok modelu STORA, jest chyba najrzadziej występującym miernikiem z serii, nawet za naszą wschodnią granicą. Znacznie częściej występuje model STORA-TU z czterema licznikami G-M lub w nowszym wykonaniu, z licznikiem okienkowym. Mam nadzieję kiedyś przetestować również te bardziej zaawansowane modele.
Plusy:
- duża czułość
- szeroki zakres pomiarowy (również emisji beta)
- mały pobór prądu
Minusy
- długi czas pomiaru
- resetowanie wartości progów po wyłączeniu zasilania
- duża obudowa
- niska jakość wykonania
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Jeśli znajdziesz błąd lub chcesz podzielić się opinią, zapraszam!
[komentarz ukaże się po zatwierdzeniu przez administratora]