Radiometr Victoreen Model 470 Panoramic

Amerykańska firma Victoreen (https://www.victoreen.com/) jest jednym z wiodących producentów profesjonalnego sprzętu dozymetrycznego. Do tej pory na blogu omawiałem przeznaczony dla obrony cywilnej model CDV-715, przy okazji przytaczając historię firmy, oraz laboratoryjny radiometr Victoreen 190. Dziś z kolei przedstawię Model 470 Panoramic. Jest to jeden z typowych przenośnych radiometrów z komorą jonizacyjną, mających charakterystyczną obudowę w kształcie pistoletu. Po raz pierwszy zastosowano ten układ w mierniku Victoreen "Cutie Pie" z 1947 r., a w Polsce był stosowany choćby w radiometrach RKL-60, RKLG-62 czy DK-3.

Detektorem promieniowania jest powietrzna niehermetyczna komora jonizacyjna wykonana ze styropianu o objętości 275 cm3, umieszczona w plastikowej osłonie ze zdejmowaną pokrywką. 

Dwunasty rok na blogu

Ten rok upłynął pod znakiem profesjonalnych dozymetrów sprowadzanych z Japonii i generalnie radiometrów z licznikiem okienkowym. Aktywność twórcza wykazywała pewne fluktuacje, zdarzył się nawet, po raz pierwszy w historii bloga, dwutygodniowy okres bez wpisu, załatany po pół roku notką, a właściwie dwiema, takimi Easter eggs (znajdziecie je?). Z kolei pod koniec roku nastąpiło gwałtowne przyspieszenie, kiedy to równolegle pracowałem nad siedmioma (!) recenzjami dozymetrów konstrukcji Karola.

Teraz, jak co roku, czas na statystyki:

• Łączna liczba wyświetleń - 1945325
• Liczba postów łącznie z rocznicowym - 862
• Przeciętna liczba wyświetleń - 400 dziennie
• Komentarze - 1338
• Obserwatorzy - 59
• Zmiany na blogu:
• wprowadzenie rozwijanych postów ("Czytaj więcej...") - jak Wam się podoba?
• dodanie etykiet Aliexpress, detektory półprzewodnikowe, komory jonizacyjne, liczniki okienkowe
• Profil bloga na Instagramie (@radioaktywny1986) tak jak do tej pory służy promocji bloga, nawiązywaniu kontaktów, jak również przedstawianiu znalezisk, w tym takich, o których nie robię osobnego wpisu na blogu. W dniu rocznicy bloga statystyki Instagrama przedstawiają się następująco:
• posty - 1563
• obserwujących - 1113

Rentgenometr pokładowy DP-3B - nowsza wersja

Ten przyrząd w jego starszej wersji omawiałem na samym początku istnienia bloga, kiedy przez prawie dwa miesiące pisałem posty każdego dnia [LINK]. Ponieważ tamten jest dosyć skrótowy i wymaga melioracji, dziś przedstawię nowszą wersję DP-3B, ale tak, jakbym opisywał ten miernik pierwszy raz.

Na początek przypomnę podstawowe dane tego przyrządu. 

Rentgenometr pokładowy DP-3B (рентгенметр бортовой ДП-3Б) należy do serii radzieckich wojskowych przyrządów dozymetrycznych oznaczonych literami DP (dozimetriczeskij pribor) i numerem, których systematykę przedstawiłem w osobnym wpisie [LINK].

Przyrząd jest przeznaczony do montażu w samochodach, wozach bojowych, czołgach, samolotach i śmigłowcach. Detektor promieniowania stanowi komora jonizacyjna umieszczona w zewnętrznej sondzie. Zakres pomiarowy 0,1-500 R/h podzielony na 4 podzakresy. Zasilanie odbywa się z sieci pokładowej prądu stałego o napięciu 12 V (+/- 1 V) lub 24 V (+3/-2 V).

Radioaktywny "odpromiennik" wycofany z Aliexpress

Dalekim echem "radowego szaleństwa" z lat 20. XX wieku jest obecnie teoria "energii skalarnej" i "jonizacji ujemnej", opierająca się na stosowaniu różnego rodzaju "odpromienników" i źródeł jonów ujemnych. Mają one chronić przed szkodliwym wpływem pola elektromagnetycznego (EMF) emitowanego przez urządzenia elektroniczne w naszym otoczeniu. W rzeczywistości większość tych cudeniek... sama promieniuje, gdyż zawiera tor-232, na szczęście w niewielkiej ilości. 

Gadżety te są dostępne w serwisie Aliexpress jako:

• nalepki na telefon
• medaliony
• różdżki Nano Wand
• wkładki do butów (!)

Dziś chciałbym przedstawić bardzo popularny wzór odpromiennika w postaci plastikowej nalepki z symbolem "energii skalarnej":

Do niedawna był sprzedawany masowo na Aliexpress w opakowaniach zbiorczych po 6 sztuk:

Radiometr scyntylacyjny SR-2

Ten przyrząd można uznać za scyntylacyjną wersję omawianego niedawno SCM-3, z którym dzieli obudowę i mikroamperomierz, skrzyżowaną z UDAR-2, od którego zaczerpnął dodatkowy wyświetlacz.

Zanim przystąpię do testów, oddaję głos Konstruktorowi:

SR-2 jest radiometrem cyfrowym z wizualizacją wyniku pomiaru za pomocą wskaźnika wychyłowego. Jest nieco podobny do połączenia radiometru UDAR-2 z sondą scyntylacyjną.

Radiometr jest czuły na promieniowanie gamma, w tym wykazuje także wysoką czułość na niskie energie w okolicach 50 keV. 

Sonda od DP-66 przystosowana do radiometrów uniwersalnych

Na tą sondę trafiłem przypadkowo, przeglądając oferty na eBay. Była w zestawie z radiometrem uniwersalnym od brytyjskiego sprzedawcy. 

Jest to typowa sonda od wojskowego rentgenoradiometru DP-66, w dodatku nieco sfatygowana, do której podłączono kabel koncentryczny z wtykiem BNC. Dzięki temu sonda będzie współpracować z radiometrami typu RUST, URL, URS, UDR, UDAR i wszystkimi innymi z tym złączem.

Radiometr SCM-3 z licznikiem SBT-10A

Ten przyrząd można uznać za swoistą hybrydę SCM-2 (obudowa), UDAR-1 (mikroamperomierz i diody) i EKO-C (licznik).

Najpierw oddam głos Konstruktorowi:

SCM-3 (Surface Contamination Monitor) jest radiometrem cyfrowym z wizualizacją wyniku pomiaru za pomocą wskaźnika wychyłowego. Można powiedzieć, że wizualnie jest to połączenie radiometru UDAR-1 i licznika SBT-10A w jednej obudowie.

Radiometr jest czuły na promieniowanie gamma, nisko- i wysokoenergetyczną betę i częściowo na wysokoenergetyczną alfę, podobnie jak EKO-C.

Radiometr GEM-100

Prezentowany dziś radiometr jest przyrządem dosyć zagadkowym, gdyż nie ma o nim zbyt wielu informacji w internecie. Podejrzewam, że produkowała go brytyjska firma GEM Scientific (https://www.gemscientific.co.uk/), ale nie mam pewności Obecnie w ofercie firmy brak sprzętu dozymetrycznego, ale jest wyposażenie laboratoryjne oraz inny sprzęt pomiarowy (mierniki wilgotności, anemometry itp.).

GEM-100 mierzy aktywność powierzchniową emiterów alfa, beta i gamma za pomocą wysokoczułego okienkowego licznika G-M. Licznik umieszczony jest w zewnętrznej sondzie, połączonej spiralnym przewodem z pulpitem pomiarowym.

Dozymetr Fukushima

Ten dozymetr, konstrukcji Karola, wzorowany jest na kultowym już mierniku RKS-20.03 "Prypeć" (Pripyat'), a jego nazwa upamiętnia znaną wszystkim katastrofę w japońskiej elektrowni jądrowej Fukushima Dai-Ichi z marca 2011 r.

Tradycyjnie najpierw oddaję głos Konstruktorowi:

Radiometr FUKUSHIMA służy do pomiaru promieniowania gamma w szerokim zakresie od tła naturalnego do 20 mGy/h (mSv/h) w 2 podzakresach oraz do indykacji promieniowania beta o energii powyżej 500 keV. Wzorowany był na funkcjonalności popularnego radiometru Polaron Pripyat produkcji radzieckiej.

Fluoryzująca żółta glazura uranowa

Glazura uranowa na wyrobach ceramicznych występuje w wielu kolorach, najczęściej pomarańczowym, ale też wiśniowym, żółtym, zielonym, brązowym i czarnym [LINK]. Wszystkie te wyroby zwykle nie wykazują luminescencji w ultrafiolecie, choć zdarzają się wyjątki. Przy długości fali 365 nm fluoryzuje glazura czarna oraz zielona, a także niektóre odmiany glazury żółtej i właśnie nimi chciałbym się dziś zająć.

Wszystko zaczęło się od zakupu na targu tej oto maselniczki, wyszukanej metodą "na przyrządy":

Producent nieznany, stan zachowania górnej części dobry, dolnej średni.

Radiometr dozymetr DRD-1

Ten przyrząd jest ciekawym miernikiem promieniowania gamma, zarówno mocy dawki, jak i łącznej dawki.

Na początku już tradycyjnie oddaję głos Konstruktorowi:

DRD-1 jest zbudowany na bazie licznika Geigera-Müllera typu VA-Z-221 i jest przeznaczony do pomiarów mocy dawki gamma lub dawki skumulowanej.

Zasilanie odbywa się z ogniwa litowo-jonowego zapewniającego czas pracy ponad 20 h na pełnym ładowaniu. Ładowanie odbywa się przewodem USB typu drukarkowego z dowolnego portu USB typu A lub ładowarki. Akumulator można łatwo wymienić, jest to typowe ogniwo 18650.

Lenka Elbe - URaNovA

Generalnie staram się unikać fikcji literackiej czy filmowej związanej z szeroko rozumianym zjawiskiem radioaktywności. Zbytnio mnie irytują nieścisłości, od prostowania których już nie umiem się powstrzymać, myślę też przy tym o szerszych konsekwencjach powielania utartych mitów o promieniowaniu. Jednak ostatnio skusiłem się na powieść czeskiej pisarki Lenki Elbe. Książka ma tytuł "Uranova", a właściwie "URaNovA", gdyż litery tytułu mają przywodzić na myśl chemiczne symbole uranu i radu.

Nie będę tu streszczał fabuły, nadmienię tylko, że główny bohater jedzie do Jachymova, znanego z kopalni uranu i radonowych uzdrowisk, aby wyjaśnić zagadkę śmierci swojej partnerki, która 30 lat wcześniej, odwiedzając swoją rodzinę, dosłownie zapadła się pod ziemię. W tle przewija się wątek przymusowej pracy w kopalniach uranu oraz zwalczania opozycji przez tajne służby Czechosłowacji. Powieść bym zaklasyfikował jako kryminał, w którym jednak pojawiają się elementy fantastyki, utrudniające jednoznaczną klasyfikację.

Miniaturowy radiometr uniwersalny MRU-1

Ten przyrząd jest najmniejszym radiometrem uniwersalnym, jaki mi przyszło przedstawiać na blogu. Sam miernik mógłby kwalifikować się swymi wymiarami do dozymetrów kieszonkowych, jednak z uwagi na możliwość pracy z wymiennymi sondami zalicza się do radiometrów przenośnych i jednocześnie do radiometrów uniwersalnych. 

Zanim przystąpię do recenzji, tradycyjnie oddaję głos Konstruktorowi.

MRU-1 (Miniaturowy Radiometr Uniwersalny model 1) to minimalistyczny radiometr współpracujący z sondami standardu jednoprzewodowego opartymi o chlorowcowe liczniki Geigera. Jest kompatybilny m.in. z sondami standardu RUST takimi jak: SGB-1P, SGB-2P, SGB-3P, SGB-1D, SGB-1DW, SGB-2D oraz z sondami do radiometrów UDR: UG-1, UG-2, UABG-1, UBG-2, UBG-3, UBG-5, UBG-6, UBG-7. Nie współpracuje z sondami scyntylacyjnymi i licznikami alkoholowymi.

Dozymetr Biełła DBGB-01i z zegarem i budzikiem

Dozymetry "Biełła" są prostymi miernikami mocy dawki promieniowania gamma, dość powszechnymi na rynku wtórnym. Najbardziej popularny jest model DBG-01i, produkowany przez wiele fabryk w ZSRR i Rosji ("Impuls", "Tienzor", "Elat", "Elektron","Signal"). Jego poprzednikiem jest Biełła-I, wywodząca się z kolei z przeznaczonego do użytku profesjonalnego DKS-04. Rzadziej występuje odmiana DBG-01N z dziesięciokrotnie rozszerzonym zakresem, natomiast prezentowany tu model DBGB-01i jest absolutnym rarytasem.

Wersja ta wyróżnia się wyposażeniem w zegar i budzik. Pełna nazwa brzmi dozimietr bytowoj z czasami-budil'nikom, czyli dozymetr powszechnego użytku z zegarem-budzikiem. 

Radiometr uniwersalny UDAR-2

Przyrząd ten jest udoskonaloną wersją modelu UDAR-1, który przedstawiałam na blogu w roku 2019 [LINK]. W stosunku do poprzednika wprowadzono daleko posunięte modyfikacje.

Zanim przystąpię do recenzji, oddaję głos Konstruktorowi:

UDAR-2 to miernik z rodziny UD(A)R z innym podejściem do realizacji interfejsu użytkownika. Obwód wejściowy sondy pomiarowej jest kompatybilny z RUSTami i innymi UD(A)Rami.

Zasilacz niskiego napięcia został ulepszony i pracuje prawidłowo także przy niskich napięciach wbudowanego akumulatora (LI-ION typu 18650 w koszyku, łatwo wymienny) a zasilacz wysokiego napięcia ma m. in. większą moc i bez problemu generuje 2 kV przy obciążeniu rezystancją 10 Mohm lub mniejszą. Podobne zasilacze znajdują się także w nowszych wykonaniach pozostałych radiometrów UD(A)R.

Radiometr półprzewodnikowy Ryś-α

Dozymetry z detektorem półprzewodnikowym rzadko pojawiają się na łamach bloga. Zwykle są to dawkomierze osobiste (DMC-2000, SOR/T), miniaturowe dozymetry do smartfonów (Smart Geiger) albo przyrządy do pomiaru bardzo wysokich poziomów promieniowania (KSMG 1/1M). 

Dziś mam okazję przedstawić bardzo ciekawy radiometr Ryś-alfa konstrukcji Karola, który wykorzystuje detektor półprzewodnikowy do selektywnego wykrywania promieniowania alfa. 

Zanim przystąpię do testów, oddaję głos Konstruktorowi:

RYŚ-α jest miniaturowym radiometrem półprzewodnikowym przystosowanym do detekcji promieniowania alfa. Jest w bardzo niewielkim stopniu czuły na promieniowanie beta i gamma. Powierzchnia czynna sensora to około 3x3 mm.

Radiometr Aloka TGS-133

Japońska firma Aloka Medical Ltd istnieje od 1950 r., kiedy wydzieliła się z Japan Radio Co., Ltd. jako Medical Science Research Institute Co., Ltd. Produkowała wówczas sprzęt medyczny, a od 1954 r. również dozymetry [LINK]. W 2011 stała się spółką zależną koncernu Hitachi Hitachi Medical Corporation, i zmieniła nazwę na Hitachi Aloka Medical Co., Ltd. Firma oferuje całą gamę mierników promieniowania, zarówno stacjonarnych, jak i przenośnych. Skupmy się na tych drugich. Są to przyrządy z zewnętrzną sondą: licznikową (seria TGS) lub scyntylacyjną (TCS)

Prezentowany przyrząd jest starszą i prostszą wersją radiometru TGS-146, omawianego niedawno [LINK]. Produkowano go od marca 1988 r. do lipca 2004 r., zatem jeszcze przed przejęciem firmy Aloka przez koncern Hitachi. Wsparcie techniczne dla tego modelu zakończono w 2012 r. 

Dozymetr EKO-P

Pracownia Projektowo-Usługowa "Polon Ekolab" (http://www.polon-ekolab.com.pl/) wywodzi się z gdańskiego oddziału Zjednoczonych Zakładów Urządzeń Jądrowych "Polon", a swoją działalność prowadzi od początku lat 90. Firma znana jest z serii przyrządów dozymetrycznych nazwanych "EKO", oznaczanych literami alfabetu. Są to profesjonalne mierniki przeznaczone dla różnego rodzaju służb - granicznych, policyjnych czy ratowniczych - a także placówek, w którzy wykorzystywane są źródła promieniowania. Jeśli uszeregujemy je alfabetycznie, uzyskamy takie oto zestawienie (fabryczne nazwy zostały rozszerzone lub zmodyfikowane przeze mnie dla lepszej czytelności, po oryginalne odsyłam do strony producenta):

Radioaktywny znaczek Niemieckiej Pomocy Zimowej (Winterhilfswerk)

Targowe znaleziska zawierające radioizotopy można podzielić na spodziewane i niespodziewane. Pierwsza grupa to przedmioty ze szkła uranowego, ceramika z glazurą uranową, radowe farby świecące, siatki Auera, soczewki z torowanego szkła, czujniki dymu czy minerały uranu i toru. Druga zaś to obiekty, których raczej nie podejrzewamy o promieniowanie, choć istnieje przynajmniej teoretyczna taka możliwość. Jest ich znacznie mniej, a najbardziej dobitnym przykładem jest płaskorzeźba Matki Boskiej z torowanego szkła, omawiana w 2022 r. [LINK].

Dziś mogę przedstawić kolejne nieoczywiste znalezisko, jakim jest znaczek Niemieckiej Pomocy Zimowej z serii rozprowadzanej jedynie w Okręgu Pomorze (Gau Pommern) w zimie 1933/1934. Znalazłem go na zaprzyjaźnionym stoisku - po zbliżeniu "żelazka" RKP-1-2 do kuwetki z drobiazgami, odczyt skoczył na koniec skali pierwszego zakresu. Zacząłem więc przeglądać poszczególne przedmioty i moją uwagę zwrócił medalion z ciemnoszarej masy ceramicznej, który okazał się być źródłem promieniowania. 

Dozymetr Terra MKS-05 Bluetooth

Ukraińska firma Ecotest (https://ecotestgroup.com/) oferuje szeroką gamę sprzętu dozymetrycznego, przeznaczonego głównie do użytku profesjonalnego. Spośród produktów firmy od wielu lat wyróżniają się dozymetry “Terra”, które na chwilę obecną (maj 2025) występują łącznie w sześciu wersjach, oznaczonych tym samym kodem MKS-05:

• MKS-05 Terra (czarna, tzw. iracka, do użytku wojska i służb)
• MKS-05 Terra-P (żółta, cywilna, z trybem uśpienia, pomiar aktywności beta w tych samych jednostkach, co mocy dawki gamma)
• MKS-05 Terra-P+ (żółta, cywilna, z rozszerzonym zakresem i trybem pomiaru beta we właściwych jednostkach - rozp/min/cm2)
• MKS-05 Terra Bluetooth (czarna, z wielorzędowym ekranem i łącznością Bluetoth)
• MKS-05 Terra-P+ zmodyfikowana (żółta, z dużym ekranem jak wersja Bluetooth)
• MKS-05 Terra-N (zielona, odmiana czarnej MKS-05 przeznaczona na rynek japoński)