Ranking dozymetrów dostępnych na rynku w 2020 r.

Zgodnie z życzeniem jednego z Czytelników umieszczam swoisty "ranking" dozymetrów klasy popularnej, dostępnych obecnie w handlu. Uwzględniłem w nim tylko mierniki dla użytku amatorskiego, nie ma więc w nich laboratoryjnych radiometrów serii RK czy RKP, ani tym bardziej mierników wojskowych (seria DP i in.). Zestawienie dotyczy zarówno przyrządów obecnie produkowanych, jak również najważniejszych mierników "poczarnobylskich", czyli z początku lat 90. Wykaz oczywiście nie jest pełny, uwzględniłem w nim jedynie modele najczęściej pojawiające się w sprzedaży. Pod uwagę brałem głównie rynek krajowy (Allegro, Olx), ale też zagraniczny (eBay, Aliexpress), szczególnie jeśli chodzi o droższe czy rzadsze przyrządy. Wiele spośród nich było recenzowanych na blogu, więc po dodatkowe informacje odsyłam do odnośnych notek.

W kwestii ceny przyjmowałem najczęściej pojawiającą się wartość (dominantę), jako bardziej reprezentatywną niż średnia arytmetyczna. Ceny dotyczą nowych egzemplarzy mierników produkowanych współcześnie, w przypadku zaś dozymetrów już nieprodukowanych, przyjąłem ceny sprawnych, dobrze zachowanych egzemplarzy. Wartości w euro i dolarach przeliczyłem po bieżącym kursie NBP. Podane wartości są oczywiście orientacyjne i mają pokazać jedynie rząd wielkości, zaszeregowanie dozymetru do określonej "półki".

Wybór wad i zalet dokonany został na podstawie mojego subiektywnego uznania, opartego w większości na własnych testach. Nie jest to żadnym razie pełna charakterystyka przyrządu, a jedynie zaznaczenie pewnych kwestii, mniej lub bardziej istotnych dla nabywcy. W niektórych przypadkach o dozymetrze trudno powiedzieć coś dobrego (Palesse 26K86), inne zaś nie mają istotnych wad (Mazur PRM9000). W innych zalet jest dużo, a wad niewiele (Radex RD1008).

dozymetr	pomiar	osłona detektora	cena	zalety	wady
Air Counter S	γ i częściowo β	plastik obudowy	250	małe wymiary	mały zakres pomiaru, powolny czas reakcji
ANRI Sosna	β+γ	zdejmowany filtr	300-400	bardzo solidna obudowa, jednoznaczny wynik, tryb zliczania impulsów	brak pomiaru w trybie uśredniania wyniku
Atom Simple	γ i częściowo β	plastik obudowy	300	wysoka czułość, małe wymiary	nie współpracuje z każdym telefonem
Biełła	γ	folia ołowiana	200-300	dobre ekranowanie licznika umożliwiajace pomiar samej emisji gamma	długi czas pomiaru, toporna obudowa
BlackWings	β+γ	plastik obudowy	300-400	duża czułość, dawkomierz z przelicznikiem na roczną dawkę, wynik też w cps	reset dawkomierza po wyłączeniu, ubogie ustawienia
BR6	β+γ	kratka	300	duża czułość, niska cena, funkcja histogramu	nieszczelna obudowa, toporne wykonanie
BR9B	γ i częściowo β	plastik obudowy	300	względnie duża czułość, niska cena, funkcja histogramu	niska czułość na słabe promieniowanie
Cajoe GMV-2	γ i częściowo β	plastik obudowy	250	prosta obsługa	niska czułość na słabe promieniowanie, łatwość przeciążenia
DKS-04	γ +neutrony	ekran z kadmu	300	duży zakres pomiarowy, krótki czas pomiaru, czułość na neutrony, tryb dawkomierza	niska czułość na słabe promieniowanie
Ekorad EKO-1	α+β+γ	zdejmowany filtr	400	duża czułość, funkcja odejmowania tła, pomiar mocy dawki i aktywności	nieergonomiczne menu
FS-2011	β+γ	kratka	250	dużo progów alarmu, dość dobra czułość	brak funkcji dawkomierza
Gamma Scout	α+β+γ	dwie przesłony	1400-2500	osobne przesłony odcinające promieniowanie α i β, współpraca z PC, dużo funkcji logowania pomiaru	słabe ekranowanie, nieszczelna i wątła obudowa, brak dźwięku i alarmu w najtańszej wersji, dozymetr jest stale włączony, baterię musi wymienić serwis
GQ GMC-320 Plus	β+γ	kratka	400	dużo funkcji pomiaru, duża czułość, współpraca z PC, opcja termometru	nieszczelna obudowa, brak filtra
GQ GMC-500 Plus	β+γ	kratka	500	dużo funkcji pomiaru, duża czułość, współpraca z PC, opcja termometru, współpraca z PC przez Bluetooth	brak filtra
GQ GMC-600 Plus	α+β+γ	kratka	1100	duża czułość, dużo funkcji pomiaru, współpraca z PC przez Bluetooth	brak filtra
Greentest EKO-5	γ i częściowo β	plastik obudowy	500-800	funkcja testera zawartości azotanów w żywności	mały zakres pomiarowy, niska czułość, wysoka cena
Jupiter SIM-05	γ	folia ołowiana	400	duży zakres pomiarowy, krótki czas pomiaru na II zakresie	mało progów alarmu
KB4011	β+γ	kratka	300	szybka reakcja na zmiany mocy dawki, małe wymiary	mało progów alarmu
LR4011	β+γ	kratka	250	względnie duża czułość, niska cena, funkcja histogramu	toporne wykonanie, brak funkcji dawkomierza, mało progów alarmu
Master-1	γ	folia ołowiana	100-200	małe rozmiary	mały zakres, łatwość przeciążenia, niewielka dokładność
Mazur PRM9000	α+β+γ	kratka	2200	duża czułość	ubogie i toporne menu, wysoka cena, brak filtra odcinającego promieniowanie α i β
MS-04B Expert	α+β+γ	zdejmowany filtr	300-400	duża czułość, krótki czas pomiaru na II zakresie	nieintuicyjna obsługa, wada fabryczna wymagajaca korekty w elektronice, tandetne wykonanie
Palesse 26K86	γ	folia ołowiana	200-300	brak	wadliwa elektronika, długi czas pomiaru, mały zakres
Polaron Pripyat'	β+γ	zdejmowany filtr	400-500	duża czułość, szybki czas reakcji nawet na słabe źródła, pomiar napięcia baterii, skuteczny filtr promieniowania β	powolny spadek wyniku,brak resetu
Radex ONE	γ i częściowo β	plastik obudowy	450	małe wymiary	niska czułość na słabe promieniowanie
Radex RD1008	α+β+γ	zdejmowany filtr	1400	osobny równoczesny pomiar β i gamma, funkcja odejmowania tła, bardzo mały pobór prądu, alarm wibracyjny	delikatna budowa
Radex RD1503	β+γ	kratka	400	duża czułość, wskaźnik dokładności pomiaru	mały zakres pomiaru, niewygodne menu
Radex RD1706	β+γ	kratka	800	duża czułość, wskaźnik dokładności pomiaru, duży zakres pomiarowy, alarm wibracyjny	niewygodne menu
RadiaScan 701A	α+β+γ	zdejmowany filtr	1400	duża czułość	wysoka cena
Radiatex MRD-2	γ i częściowo β	plastik obudowy	400	możliwość logowania wyniku i współpracy z PC, opcja własnej korekty charakterystyki czułości licznika	małoseryjna produkcja
Radiation Alert Inspector	α+β+γ	kratka	1000-1600	duża czułość	brak filtra
RKSB-104	β+γ	zdejmowany filtr	400	duża czułość, opcja przedłużonego pomiaru przydatna przy słabych źrodłach	nieszczelna obudowa, kłopotliwa zmiana trybu za pomocą mikroprzełączników
Rodnik 3	β+γ	kratka	300	małe wymiary, duża czułość, funkcja zegara, magnesy w obudowie,mały pobór prądu	brak funkcji dawkomierza, niewygodne menu
Smart Geiger	γ i częściowo β	plastik obudowy	150	bardzo małe wymiary	niska czułość na słabe promieniowanie, mała dokładnosć pomiaru, podatność na zakłócenia, nie współpracuje z każdym telefonem
Soeks 01M	β+γ	kratka	600	funkcja histogramu, reset pomiaru przy skoku wyniku	brak uszczelnień, długi czas reakcji na słabe źródła, duży pobór prądu
Soeks 112	β+γ	kratka	400	małe wymiary, niski pobór prądu	brak uszczelnień, długi czas reakcji na słabe źródła, nieergonomiczne menu
Soeks Ecovisor F4	β+γ	kratka	1000	liczne funkcje dodatkowe - pomiar EMF, twardości wody i zawartości azotanów, duża czułość	krótki czas pracy na akumulatorze, brak współpracy z PC
Soeks Quantum	β+γ	kratka	1600	szybki czas reakcji, osobny wskaźnik impulsów dla każdego licznika	liczniki po bokach urządzenia a nie obok siebie, czyli do pomiaru promieniowania otoczenia,a nie artefaktów
Terra P	β+γ	zdejmowany filtr	700	solidne wykonanie, duża czułość, duży zakres pomiaru, funkcja dawkomierza i alarmu, funkcja uśpienia, zegarek i budzik	czas reakcji i wyświetlanie wyniku wolniejsze niż w Polaronie
Voltcraft Gamma Check A	γ	plastik obudowy	700	funkcja dawkomierza, ergonomiczna obudowa	tylko pomiar gamma
Voltcraft Gamma Check Pro	γ	plastik obudowy	900	funkcja dawkomierza, współpraca z komputerem, ergonomiczna obudowa	tylko pomiar gamma

Po przeanalizowaniu tej tabeli można wyróżnić kilka segmentów oraz swoistych faworytów.

• proste dozymetry gamma produkcji radzieckiej, w większości nieprzydatne, chyba że mamy silniejsze źródła tego promieniowania (zegary lotnicze, kompasy)
• proste dozymetry beta-gamma produkcji chińskiej i radzieckiej, które zwykle mierzą łączną moc dawki beta+gamma, niekiedy trochę osłabioną przez plastik obudowy
• dozymetry beta gamma mające porządny filtr promieniowania beta - w tym segmencie niewiele jest nowoczesnych przyrządów (Terra-P) i kilka starych konstrukcji (Pripyat', Sosna)
• dozymetry z licznikiem okienkowym różnych rozmiarów, zarówno miniaturowym (Gamma Scout), jak i typu pancake, wyposażone w filtry lub mierzące tylko łączną emisję alfa+beta+gamma, znacznie droższe. Szczytową konstrukcją jest Radex RD1008, który wykorzystuje dwa liczniki okienkowe i podaje osobno wartość mocy dawki gamma i aktywności beta.

Zatem ostatecznie, jaki dozymetr wybrać? Na sam początek, do szukania większości źródeł i bieżącego monitorowania otoczenia wystarczy prosty miernik z Aliexpress, nawet taki z detektorem zakrytym przez plastik obudowy. Gdy chcecie szukać szkła uranowego, warto wybrać przyrząd, gdzie licznik G-M osłonięty jest jedynie kratką, przyrządy takie są niewiele droższe. Jeśli dozymetria Was nie wciagnie, nie poniesiecie dużego wydatku, natomiast nawet na prostym mierniku nauczycie się podstaw pomiarów dozymetrycznych. Następnym krokiem może być stary dobry Pripyat', który nawet dziś, 30 lat od opracowania, nadal jest bezkonkurencyjny i pod pewnymi względami przewyższa nowszą i droższą Terrę. Mając taki miernik, możemy mierzyć promieniowanie typowych źródeł promieniowania w przedmiotach codziennego użytku. Sam przez większość czasu korzystam z Polarona, używając Sosny, gdy szybko chcę mieć konkretny wynik. Polaron wykryje przeważającą większość szkła uranowego (niskoaktywne nieco wolniej), całość ceramiki oraz farb świecących.

Zakup dozymetru z licznikiem okienkowym powinien być dobrze przemyślany, gdyż oprócz wyższej ceny jest on również znacznie bardziej podatny na uszkodzenia mechaniczne, a wzrost czułości nie jest radykalnie większy w stosunku do układu dwóch liczników metalowych, np. STS-5. Po więcej informacji odsyłam do notek o licznikach okienkowych.

Ostrzegam też przed przeinwestowaniem - nie kupujmy drogiego miernika, którego większości funkcji nie będziemy wykorzystywać, ani tym bardziej miernika, którego cena jest nadmierna w stosunku do osiągów. Pamiętajmy też, że przyrządy z wyższej półki są trudniejsze do odsprzedaży. Mniej osób wyda na dozymetr, zwłaszcza pierwszy, kwotę rzędu 1000-1500 zł, w przeciwieństwie do mierników budżetowych, który czasem uda się sprzedać nawet i przeciętnemu "Kowalskiemu", chcącemu hobbystycznie "poszukać promieniowania" lub obawiającemu się powtórki Czarnobyla. Piszę o tym dlatego, ponieważ dozymetria nie każdego wciągnie, nawet po początkowym zainteresowaniu i sprawdzaniu dozymetrem każdego przedmiotu w otoczeniu. Jeśli potrzebujecie dodatkowej porady, chcecie kupić lub sprzedać dozymetr, piszcie przez formularz kontaktowy bloga. Służę konsultacją!