Książki "Kto, kiedy, dlaczego"

Jedną z publikacji, które miały największy wpływ na rozwój moich zainteresowań z zakresu fizyki jądrowej, były dwa pierwsze tomy wydawnictwa "Kto, kiedy dlaczego". Książka ta powstała w wyniku ankiety przeprowadzonej przez Państwowe Wydawnictwo "Iskry" wśród czytelników popularnego Kalendarza "Iskier". Czytelnicy mieli nadsyłać swoje pytania dotyczące wszystkich dziedzin wiedzy, od nauk przyrodniczych, przez technikę, historię, psychologię, medycynę, kulturę, sport na polityce kończąc. Spośród przysłanych około 35.000 pytań wybrano najpopularniejsze, które wraz z odpowiedziami umieszczono w pięciu tomach, wydawanych w latach 1958-1972. 

Ich zawartość była następująca (każdy dział kończył się bibliografią):

Sonda zanurzeniowa SGB-2Z

Rodzina sond licznikowych SGB została opracowana pod koniec lat 60. w ówczesnym Biurze Urządzeń Techniki Jądrowej, przekształconym następnie w Zjednoczone Zakłady Urządzeń Jądrowych "Polon". Wraz z sondami scyntylacyjnymi SSU i SSA zastąpiły one pierwszą generację sond - licznikowe LGM i LGO oraz scyntylacyjne LS. Główną różnicą między tymi rodzinami sond był rodzaj połączenia - w pierwszej generacji stosowano kabel wielożyłowy i wtyk o kilku stykach, w drugiej jeden przewód koncentryczny, którym doprowadzano zarówno sygnał, jak i wysokie napięcie. 

Do nowych sond opracowano też odpowiednie radiometry - przenośny RUST-2 i stacjonarny URL-1, które wyparły starsze RUS-4 i RUS-5*. Później wypuszczono kolejne mierniki - URL-2, URS-3, RUST-3 - przeznaczone do tej drugiej generacji sond (SGB/SSA/SSU). Większość z nich pozostaje w użyciu do chwili obecnej

Sondy SGB określano jako licznikowe, czyli wykorzystujące licznik G-M, a nie detektor scyntylacyjny. Rodzina obejmuje następujące modele, z których część (zaznaczone *) należy już do trzeciej generacji, powstałej w połowie lat 70.:

• SGB-1P (3 liczniki cylindryczne)
• SGB-2P (3 liczniki okienkowe)
• SGB-3P (6 liczników cylindrycznych)
• SGB-1D (1 licznik cylindryczny)
• SGB-2D (1 licznik cylindryczny miniaturowy)*
• SGB-1R (1 licznik okienkowy)
• SGB-2R (1 licznik okienkowy ze zmodyfikowanym frontem pozwalającym na zbliżenie próbki na odległość 2 mm)
• SGB-3R (1 licznik okienkowy)
• SGB-1Z
• SGB-2Z*

Sygnalizator promieniowania EKO-S/p

Firma Polon-Ekolab, wywodząca się z gdańskiego oddziału ZZUJ Polon, na początku lat 90. produkowała serię kieszonkowych indykatorów promieniowania, oznaczonych EKO-S. Występowały one w trzech wariantach. Pierwszy, wypuszczony w krótkiej prototypowej serii i oznaczony EKO-S/k, omawiałem w styczniu [LINK]. Teraz dzięki uprzejmości Czytelnika mogę przedstawić drugą wersję, oznaczoną EKO-S/p. Tak ściślej, to przyrząd na obudowie nosi oznaczenie "EKO-S", jednak strona producenta podaje nazwę EKO-S/p [LINK]

Na stronie Polon-Ekolab znajdziemy też krótki opis przyrządu, który zacytuję w całości:

Sonda scyntylacyjna SSA-3P

Sonda scyntylacyjna SSA-1P, omawiana na blogu w 2018 r. [LINK], przeznaczona jest do pomiarów skażeń emiterami alfa, za pomocą scyntylatora ZnS(Ag), który łączy wysoką wydajność detekcji cząstek alfa z małą czułością na kwanty gamma. Należy do rodziny sond opracowanych pod koniec lat 60. w Biurze Urządzeń Techniki Jądrowej, obejmującej zarówno sondy licznikowe SGB, jak i scyntylacyjne SSU i SSA. SSA-1P jest jedną z najliczniej produkowanych sond spośród wszystkich polskich konstrukcji - wykonano aż 1500 sztuk, co stawia ją na drugim miejscu po SGB-1P (2000 szt.).

Sonda ta miała też swoją większą wersję, nazwaną SSA-3P, która jednak nie weszła do masowej produkcji - z uzyskanych przeze mnie informacji wynika, że wykonano zaledwie 10 sztuk. 

Radiometry Berthold Rato / F i Berthold LB1200

Firma Berthold Technologies GmbH (https://www.berthold.com/en/) jest renomowanym producentem sprzętu dozymetrycznego do zastosowań profesjonalnych. Wśród licznych wyrobów tej firmy znajduje się m.in. przenośny radiometr LB133 z cylindrycznym licznikiem proporcjonalnym, LB1210B z proporcjonalnym licznikiem powierzchniowym, radiometr uniwersalny LB2040 i wiele innych. 

Tym razem dzięki uprzejmości Czytelnika mogę przedstawić przenośny radiometr Rato / F. Jest to wariant miernika LB1200 bez możliwości podłączania sondy zewnętrznej, za to z dwoma licznikami G-M, zapewniającymi szeroki zakres pomiarowy.

Katalog automatyki i aparatury pomiarowej MERA tom V

Przemysł w epoce PRL-u był zgrupowany w tzw. zjednoczeniach, grupujących zakłady przemysłowe danej branży. Najbardziej znane to Predom, Unitra, Polsport, Polfa, Pollena, Orbis, Agroma i Mera. Zatrzymajmy się przy tym ostatnim. Zjednoczenie Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej „Mera” koordynowało branżę obejmującą:

• urządzenia do automatycznej regulacji i sterowania
• urządzenia automatycznego przetwarzania informacji
• aparatura pomiarowa oraz urządzenia laboratoryjne, z wyjątkiem optycznych i optyczno-mechanicznych [LINK]

Zjednoczenie wydawało od 1965 r. katalogi wyrobów, podzielone na grupy i podgrupy w systemie klasyfikacji dziesiętnej. Wydawnictwa te, wypuszczone w małych nakładach (5000 egz.) czasem pojawiają się na rynku wtórnym. Niedawno udało mi się kupić tom V z 1968 r.