Dozymetr YF-8608 z Aliexpress

Przyrząd ten należy do kategorii mierników kombinowanych, które oprócz pomiaru promieniowania jonizującego mierzą też inne wartości. Takim miernikiem był omawiany w zeszłym roku JD-3001, który mierzył dodatkowo natężenie pola elektromagnetycznego oraz temperaturę i wilgotność powietrza. 

Prezentowany tutaj przyrząd, oznaczony YF-8608, jest znacznie skromniejszy, zarówno pod względem funkcji, jak i wykonania. 

Urządzenie mierzy następujące wartości:

• bieżącą moc dawki uśrednianą z ostatnich 10 s (Rtd)
• średnią moc dawki uśrednianą wg czasu wybranego w ustawieniach (Avg)
• temperaturę powietrza (T)
• wilgotność względną powietrza (H)

Dodatkowo zmiany mocy dawki rejestrowane są na wykresie z ostatnich 20 minut, z zaznaczoną linią "bezpiecznego" poziomu promieniowania (safety line). Linia ta jest wartością progu alarmu, domyślnie ustawionego na 0,52 µSv/h. Wartość ta odnosi się do długoterminowego narażenia całego ciała, chwilowa moc dawki, z jaką możemy się zetknąć bez szkody dla zdrowia jest dużo wyższa. Więcej na ten temat we wpisie o bezpiecznej dawce promieniowania [LINK]. 

Jeśli w ustawieniach wybierzemy wyższy lub niższy próg alarmu, wysokość słupków wykresu będzie skalowana tak, aby odpowiadać stosunkowi bieżącej mocy dawki do wartości progu:

Jeśli pomiar przekroczy safety line, wówczas piki wykresu zmieniają kolor na czerwony. 

Detektorem promieniowania jest szklany licznik G-M typu J-304βɣ, umieszczony skośnie wewnątrz obudowy.

Licznik ten ma dużą objętość czynną, co przekłada się na wysoką czułość, niestety częściowo traconą z powodu plastikowej obudowy, osłabiającej niskoenergetyczne promieniowanie.

Detektor ten jest też czuły na ultrafiolet, zatem jeśli chcemy wywiercić w obudowie otwory, aby ułatwić dotarcie niskoenergetycznego promieniowania do licznika, musimy zakleić je folią nieprzepuszczającą UV. Do tego tematu jeszcze wrócę.

***

Dozymetr włączamy w sposób nietypowy, przesuwnym przełącznikiem na boku korpusu. 

W innych miernikach do tego celu służy jeden z przycisków funkcyjnych, który trzeba dłużej przycisnąć.

Do sterowania parametrami dozymetru służą 3 przyciski na przednim panelu

Ich przeznaczenie jest następujące i, jak to często bywa w chińskich miernikach, nie zawsze intuicyjne:

• środkowy 
• wejście do menu ustawień
• przewijanie pozycji w menu
• przewijanie kolejnych cyfr do modyfikacji i ich zmiana przez dłuższe przytrzymanie
• kursor lewy 
• wybranie pozycji w menu do modyfikacji
• kursor prawy
• wyjście z menu

Ustawienia dozymetru są bardzo skromne:

• Avg-t (min) - czas uśredniania w minutach (5 cyfr, czyli teoretycznie moglibyśmy ustawić 99999 minut = 1666,6 godzin, prawie 70 dni!)
• ALAR - alarm progowy - aby go ustawić, wciskamy lewy kursor, po czym środkowym przyciskiem przewijamy kolejne cyfry, modyfikacji dokonując przytrzymując dłużej środkowy przycisk
• ALAR-K - włączenie dźwięku alarmu progowego - aby włączyć, wybieramy wartość 1 (domyślnie 0 - wyłączony).

Każde wejście do menu powoduje reset wykresu zmian mocy dawki, z pozostawieniem wartości bieżącej i średniej. Jest to poważna wada, szczególnie że wykres oddaje ostatnie 20 minut, czyli długi odcinek czasu, w innych dozymetrach zwykle nie przekracza on 1-3 minut, wyjątkowo 5. Z drugiej strony pozwala to na zresetowanie wykresu bez wyłączania dozymetru. 

***

Czułość dozymetru jest duża dzięki sporej objętości czynnej licznika G-M oraz cienkiemu plastikowi obudowy. Miernik reaguje nawet na słabe źródła, takie jak niskoaktywne szkło uranowe czy cienkie warstwy glazury uranowej. Wzrost wyniku jest bardzo szybki, podobnie jak spadek. 

Odczyt niekiedy jest wyższy niż na ANRI Sosna z otwartą klapką, jak w przypadku talerzyka z uranowego szkła w kolorze akwamaryny - ponad 1 µSv/h wobec 0,7 wg Sosny. Jest to pierwsza tego typu sytuacja, gdy szklany licznik, w dodatku osłonięty plastikiem obudowy, daje wyższy odczyt niż 2 metalowe SBM-20 bez jakiejkolwiek osłony. W przypadku innych źródeł widać osłabiający wpływ obudowy, nie jest on jednak znaczny.

Podczas testów wystąpił jednak pewien problem - otóż licznik G-M jest wrażliwy na ultrafiolet, zawarty w świetle słonecznym. Przekonałem się o tym po wystawieniu dozymetru na balkon celem przetestowania termometru. Balkon mam od wschodniej strony, test prowadziłem w pochmurny listopadowy dzień, już po przejściu słońca nad dachem bloku, oświetlenie nie było więc intensywne. Wynik po chwili skoczył do 10 µSv/h i następnie do 20! Drugi test przeprowadziłem w tym samym czasie, ale przy oknie od zachodu, również przy silnym zachmurzeniu, kierując dozymetr w stronę zamkniętego okna - szkło okienne odfiltrowuje znaczną część ultrafioletu. 

Tym razem po kilku sekundach pomiar skoczył do 2 µSv/h, potem do 3 i 4!  Jeżeli w taki sposób dozymetr reaguje na niewielkie ilości rozproszonego ultrafioletu, wolę nie wiedzieć, jak zachowa się w słoneczny dzień. Jeśli więc planujemy pracę na zewnątrz, musimy zakleić wszystkie kratki w obudowie dozymetru przy pomocy folii nieprzepuszczającej UV.

Z czułością szklanych chińskich liczników na ultrafiolet osobiście spotkałem się po raz pierwszy przy  BR-9B, mającym licznik M4011. W tamtym wypadku jednak była to kwestia niektórych serii liczników, gdyż GQ GMC-320 Plus, mający ten sam detektor, nie wykazywał reakcji na UV.

***

Obudowa jest wyposażona w podpórkę, pozwalającą na postawienie dozymetru i wygodną pracę stacjonarną.

Dozymetr jest lekki (200 g) pomimo sporej obudowy, co wynika m.in. z zastosowania dość cienkiego plastiku. Jakość wykonania jest na przyzwoitym poziomie, aczkolwiek obudowie zabrakło dokładnego wykończenia.

Widać to szczególnie na łączeniach połówek 

Dozymetr zasilany jest z wbudowanego akumulatora 3,7 V 2000 mAh, który ładujemy przez port micro-USB umieszczony na bocznej ściance. Stan naładowania sygnalizowany jest za pomocą wskaźnika o 3 paskach, instrukcja niestety nie podaje, na jak długo starcza jedno ładowanie. 

Aby naładować akumulator, musimy włączyć dozymetr, zaś podczas ładowania nie wyświetla się żaden symbol, nie wiemy więc, czy ono jeszcze trwa. Czas ładowania wg instrukcji to 2-3 godziny, tymczasem po całonocnym ładowaniu, pół godziny po odłączeniu ładowarki, zostały tylko 2 kreski z 3. Następnie po ok. 2 godzinach zniknęła druga, dozymetr jednak pracował aż do wieczora, kiedy prowadziłem testy. Ten szybki "spadek" poziomu naładowania akumulatora i długa praca "na oparach" bardzo  utrudniają oszacowanie dalszego czasu pracy bez ładowania. 

W komplecie dostajemy proste kartonowe pudełko i bardzo skromną instrukcję. Pod tym względem YF-8608 jest jednym z najuboższych chińskich dozymetrów.

Przyrząd ten wyróżnia się spośród dozymetrów dostępnych na Aliexpress, a jego podsumowująca ocena musi uwzględniać specyficzne przeznaczenie. Jakkolwiek jest to przyrząd przenośny, dobrze leżący w dłoni, to trudno nazwać go kieszonkowym. Miernik ten służy raczej do długoterminowego monitorowania mocy dawki w naszym otoczeniu i alarmowaniu, gdy promieniowanie osiągnie niebezpieczny poziom. Wrażliwość na ultrafiolet ogranicza jego zastosowanie w terenie, chyba że dokonamy pewnych modyfikacji. Tym niemniej YF-8608 zaskoczył mnie wysoką czułością, której nie spodziewałbym się po tak prostym mierniku.

Plusy

• duża czułość
• wykres z 20 minut skalowalny wobec wartości progu
• pomiar temperatury i wilgotności powietrza

Minusy

• wrażliwość na ultrafiolet
• reset wykresu po wyjściu z menu
• skromne ustawienia
• brak pomiaru łącznej dawki
• brak sygnalizacji ładowania