Dozymetr komorowy EKO-K

Firma Polon-Ekolab wywodzi się z gdańskiego oddziału ZZUJ Polon. W latach 90. wypuściła na rynek przyrządy dozymetryczne, nazwane EKO i oznaczane literami alfabetu, czasem z dodatkową literą dodaną po ukośniku. Są to profesjonalne mierniki przeznaczone dla różnego rodzaju służb - granicznych, policyjnych czy ratowniczych - a także placówek, w którzy wykorzystywane są źródła promieniowania. Jeśli uszeregujemy je alfabetycznie, uzyskamy takie oto zestawienie (fabryczne nazwy zostały rozszerzone lub zmodyfikowane przeze mnie dla lepszej czytelności, po oryginalne odsyłam do strony producenta):

• EKO-C - monitor skażeń radioaktywnych z licznikiem okienkowym SBT-10A lub, w nowszej wersji, typu pancake
• EKO-C/s - j.w. z dodatkowym gniazdem sondy scyntylacyjnej SSA-1P
• EKO-D - radiometr beta gamma z sygnalizacją progową
• EKO-I - radiometr inspekcyjny w kształcie latarki, wykorzystujący licznik okienkowy
• EKO-ID - dawkomierz - sygnalizator przekroczenia dawki, w rodzaju ALDO-10 (brak informacji na stronie producenta)
• EKO-K - dozymetr komorowy promieniowania gamma
• EKO-OD - miniaturowy dawkomierz osobisty (z wyświetlaczem) z sygnalizacją progową
• EKO-P - miernik mocy dawki gamma z sygnalizacją progową
• EKO-S - miniaturowy sygnalizator progowy (bez wyświetlacza), sygnalizujący przekroczenie jednego z 3 fabrycznie ustawionych progów
• EKO-S/k - miniaturowy sygnalizator progowy (bez wyświetlacza), sygnalizujący przekroczenie jednego, ustawionego fabrycznie progu (wyprodukowano tylko małą serię)
• EKO-S/p - sygnalizator progowy przenośny o 1 fabrycznie ustawionym progu alarmowym, z sygnalizacją dźwiękową i świetlną
• EKO-S/s - sygnalizator progowy stacjonarny zasilany z sieci 220 V
• EKO-W - radiometr gamma do pracy w trudnych warunkach, wygląda na wzmocnioną wersję  radiometru EKO-D bez możliwości pomiaru promieniowania beta i z wyświetlaczem w innym miejscu

Spośród powyższych wyrobów na rynku wtórnym najczęściej pojawiają się monitory EKO-C, niekiedy EKO-D lub jakieś sygnalizatory EKO-S w różnych wersjach. Miernik EKO-K należy do tych dozymetrów firmy Polon-Ekolab, które praktycznie nigdy nie pojawiają się na rynku wtórnym. 

Jest to radiometr wykorzystujący komorę jonizacyjną jako detektor promieniowania. Pistoletowy kształt przypomina radiometry RKL-60, RKLG-2, RKLG-62, DK-3, natomiast krzykliwa kolorystyka nawiązuje do starszych wersji EKO-C.

W. Goraczko, Ochrona radiologiczna, Poznań 2011, s. 220

Radiometr mierzy moc dawki i łączną dawkę promieniowania gamma o zakresie energii 50 keV - 1,5 MeV, a po zdjęciu osłony z czoła komory jonizacyjnej zakres ten rozszerza się na niskoenergetyczne promieniowanie poniżej 50 keV. Producent niestety nie podaje dolnej granicy czułości, ale podejrzewam, że jest ona na poziomie ok. 10-20 keV. Dla porównania, wyposażony w komorę jonizacyjną SmartION firmy Thermo Fisher mierzył emisję gamma od 10 keV z otwartą osłoną okienka i od 22 keV z zamkniętą [LINK], STEP RGD-27091 odpowiednio 6 i 20 keV [LINK], zaś Robotron 27040 - 8 i 40 keV [LINK]. 

Zakres pomiarowy EKO-K jest bardzo szeroki: 1-999,9 µSv/h dla mocy dawki i 0,01-99,9 mSv dla łącznej dawki. Rozpoczęcie zakresu od 1 µSv/h, czyli dziesięciokrotności tła naturalnego, jest dość charakterystyczne dla wielu dozymetrów do użytku profesjonalnego. Przeznaczenie, według producenta, to:

• kontrola osłon przed promieniowaniem jonizującym X i gamma w medycynie i przemyśle
• kontrola środowiska naturalnego po awariach jądrowych i katastrofach technicznych
• kontrola środowiska i stanowisk pracy przez służby sanitarno-epidemiologiczne 
• pomiary i wyznaczanie stref bezpieczeństwa przy pracy z izotopami radioaktywnymi [LINK].

Jak widać, na potrzeby amatorskiej dozymetrii, zabraknie trochę czułości na początku zakresu, zaś poziomów promieniowania bliskich 999 µSv/h raczej nie zmierzymy w warunkach domowych. 

Zasilanie odbywa się z 4 akumulatorków NiCd 2100 mAh, starczających na 40 godzin pracy [LINK].

***

Miernik jest produkowany na zamówienie, a czas oczekiwania wynosi do 4 miesięcy. Cena 9.690,-zł/szt + 23% VAT, zatem nabywcą będą głównie służby, placówki naukowe oraz niektórzy profesjonaliści. Zamówienie można złożyć na tej stronie [LINK] - w ofercie są też inne produkty Ekolabu, a także dozymetry Terra i Gamma Scout.

Gdyby ktoś dysponował egzemplarzem do testów, proszę o kontakt przez formularz bloga!